نگاهی علمی و عملی به شیرین کننده مصنوعی
وقتی عبارت شیرین کننده مصنوعی را در اینترنت جستجو می‌کنید، کلی مطلب پیدا می‌کنید که گویا دانشمندان هر چند وقت یکبار، روی آن‌ها آزمایشات مختلفی را انجام می‌دهند.
اغلب بیماران دیابتی هستند که می‌خواهند از ایمن بودن آن‌ها مطمئن شوند، اما بدنسازها هم نگران استفاده از آن‌ها در رژیم چربی سوزی خود هستند.
در این مطلب به بررسی شیرین کننده های مصنوعی به خصوص آسپارتام خواهم پرداخت و به تحریف‌هایی که در تحقیقات صورت گرفته اشاره خواهم کرد!
مقدمه‌ای بر شیرین کننده های مصنوعی
عنوان شیرین کننده مصنوعی، یک عبارت کلی برای اطلاق به طیف گسترده‌ای از افزودنی‌هاست که به آن‌ها شیرین کنندههای غیرمغذی یا بی‌کالری می‌گویند. این شیرین کنندهها به این دلیل استفاده می‌شوند که شما از شکر کمتری استفاده کنید و کالری مصرفی هم پایین بیاید.
بعضی از معروف‌ترین آن‌ها شامل:
- آسپارتام
- ساکرالوز
- ساخارین
- آسسولفام پتاسیم
این افزودنی‌ها در ساخت نوشابه‌های رژیمی، آدامس، ژلاتین و… استفاده می‌شود.
دلیل اصلی استفاده از شیرین کننده مصنوعی
این افزودنی‌ها در غذا و نوشیدنی‌هایی استفاده می‌شود که در شرایط عادی کلی شکر دارند. اغلب این شیرین کنندهها ۸۰-۷۰۰ برابر شکر، شیرین‌ترند! منبع (۱)
مزه آن‌ها شبیه شکر است اما به اندازه شکر کالری ندارند. یعنی می‌توانید مقدار بیشتری از آن‌ها را مصرف کنید بدون اینکه نگران کالری اضافه باشید!
دلیل نگرانی مردم از شیرین کننده مصنوعی
۲ دلیل بزرگ وجود دارد:
- غیر حرفه‌ای برخورد کردن رسانه‌ها به این موضوع علمی
- رابطه شخصی ما با غذاها
دلیل اول که نیازی به توضیح ندارد. خیلی از رسانه‌ها هستند که برای گرفتن یک کلیک بیشتر، عنوان‌های گمراه کننده انتخاب می‌کنند یا اقدام به برداشت گزینشی از تحقیقات علمی می‌کنند.
مورد دوم هم بیشتر به این بر می‌گردد که رابطه ما با غذا خیلی عاطفی است و زمانی که کلماتی مثل مصنوعی یا ژنتیکی را می‌شنویم سریع در برابر آن جبهه می‌گیریم.
علم در مورد شیرین کننده های مصنوعی چه می‌گوید؟
اگر عبارت شیرین کننده مصنوعی را در گوگل جستجو کنید با تیترهایی روبه‌رو می‌شوید که این شیرین کنندهها را به سرطان، دیابت و سایر بیماری‌ها مرتبط می‌سازند.
یکی از این شیرین کنندهها که دست بر قضا تحقیقات علمی زیادی هم روی آن صورت گرفته، آسپارتام است. آسپارتام از طرفی، پر استفاده‌ترین شیرین کننده مصنوعی نیز هست! منبع (۲)
آسپارتام سال ۱۹۷۴ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) مورد تایید قرار گرفت. FDA همان موقع میزان مصرف مجاز روزانه آن را نیز تعیین کرد. (۵۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) منبع (۳)
این مقدار خیلی زیادی است به عنوان مثل: یک فرد ۶۸ کیلوگرمی باید ۲۰ عدد نوشابه رژیمی مصرف کند تا به حد خطرناکی از مصرف آسپارتام برسد!
اغلب رسانه‌ها برای اینکه خطر آسپارتام را یادآور شوند، سراغ این تحقیق می‌روند که روی موش‌ها صورت گرفت و نشان داد مصرف کمتر از حد مجاز آسپارتام هم می‌تواند باعث ایجاد برخی سرطان‌ها مثل: سرطان خون و غدد لنفاوی شود. منبع (۴)
اما رسانه‌ها، همه داستان را تعریف نمی‌کنند! تفاوت‌های فیزیولوژیکی و سوخت و سازی بسیاری بین انسان و موش وجود دارد. تحقیقات هم نشان می‌دهد که مقایسه انسان و موش در مورد آسپارتام، منصفانه نیست. منبع (۵)
FDA و سازمان غذا و داروی اروپا هم بعد از بررسی ۱۰۰ گزارش سم‌شناسی، دوباره بر مواضع قبلی خود در مورد میزان مصرف آسپارتام تاکید کردند. منبع (۶)
بنابراین، مصرف آسپارتام مشکلی ایجاد نمی‌کند. در ضمن، اگر روزانه ۵۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلو وزن بدن، آسپارتام مصرف می‌کنید، بهتر است به جای نگرانی از آسپارتام، نگران اعتیادتان به شکر باشید!! (برنامه جامع خلاص شدن شکر)
شیرین کننده های مصنوعی و آستانه تحمل گلوکز
یک نگرانی دیگر که در مورد شیرین کنندههای مصنوعی مطرح می‌شود نقش آن‌ها در بر هم خوردن آستانه تحمل بدن در برابر گلوکز و آسیب آن‌ها به میکروبیوم‌های معده است. منبع (۷، ۸، ۹ و ۱۰)
البته، هنوز این نتایج قطعی نیستند. چون مطالعات روی جمعیت انسانی بزرگی انجام نشده است. هم‌چنین تحقیقات ذکر شده، از مقدار بالایی شیرین کننده استفاده کرده‌اند تا به نتایج بالا رسیده‌اند.
چه کسی باید از شیرین کننده مصنوعی استفاده کند؟
استفاده از این شیرین کنندهها به خصوص برای بدنسازها می‌تواند مثل شمشیر دو لبه باشد!
در این ورزش‌ها، ورزشکار می‌خواهد چربی از دست بدهد و مدت زمانی زیادی در رژیم قرار دارد. استفاده از شیرین کنندهها برای اینکه رژیم غذایی سختی را که دارند، قابل تحمل کند گزینه خوبی به نظر می‌رسد.
از طرف دیگر، چون این شیرین کنند‌ها کالری ندارند، می‌توانند روی میزان اشتهای شما اثر بگذارند. منبع (۱۱)
وقتی سیستم پاداش غذایی در بدن، کاملاً سیر نشده است، بعداً به دنبال کالری بیشتر می‌رویم. این مسئله به خصوص برای ورزشکاری که مقدار کالری روزانه را حساب نمی‌کند، می‌تواند باعث مشکل پرخوری شود. منبع (۱۲)
شیرین کنندهها و تناسب اندام
مطالعات در این زمینه متناقض بوده‌اند. بعضی می‌گویند مصرف آن‌ها مشکلی برای تناسب اندام ایجاد نمی‌کند. منبع (۱۳) بعضی دیگر می‌گویند باعث افزایش وزن می‌شود. منبع (۱۴) تحقیقی دیگر هم می‌گوید که هیچ اثری روز کاهش یا افزایش وزن ندارد! منبع (۱۵)
بنابراین، پاسخی قطعی وجود ندارد. همان‌طور که می‌دانید برای رسیدن به تناسب اندام باید برنامه‌های تمرینی و غذایی را درست تنظیم کنیم. خواب و استراحت کافی داشته باشیم و سطح استرس را کنترل کنیم.
اینکه بخواهیم یک عامل تنها مثل شیرین کنندههای مصنوعی را در این معادله بزرگ، مورد بررسی قرار دهیم کار آسانی نخواهد بود. از طرفی همین الان هم، شیرین کنندههای مصنوعی بخشی از رژیم غذایی شما هستند!
خلاصه
- شیرین کنندههای مصنوعی ۸۰-۷۰۰ برابر از شکر شیرین‌تر هستند و کالری خیلی کمی دارند.
- این شیرین کنندهها در مقادیر مجاز، مشکلی برای بدن ایجاد نمی‌کنند.
- نتایج تحقیقات در مورد اثر آن‌ها روی تناسب اندام کاملاً متناقض است!
- اگر از شیرین کنندهها استفاده می‌کنید بهتر است مقدار کالری روزانه خود را اندازه بگیرید چون آن‌ها شما را سیر نمی‌کنند!
شما چه تجربه‌‌ای در استفاده از شیرین کنندههای مصنوعی داشته‌اید؟
