یک تحقیق در سال ۲۰۰۹ این فرضیه را مطرح کرد که مصرف کراتین می‌تواند سبب افزایش هورمون دی هیدرو تستوسترون شود. افزایش این هورمون نیز می‌تواند سبب ریزش مو شود.
مشخص است که مردان به صورت طبیعی شاهد ریزش موی بیشتری هستند. نزدیک به ۵۰ درصد آن‌ها دچار ریزش موی آندروژنیک می‌شوند. منبع (۱)
فقط در آمریکا سالانه ۴ میلیارد دلار خرج درمان ریزش مو می‌شود بنابراین می‌توان گفت این مسئله را مردم جدی می‌گیرند. منبع (۲)
به خصوص اگر شما بدنساز باشید و مکمل کراتین مصرف کنید. اما آیا باید نگران بود؟!
در این مطلب تلاش می‌کنم از نگاه علمی به این موضوع نگاه کنم.
خلاصه مطلب:
⭐️پادکست همه چیز در مورد مکمل کراتین در کست باکس⭐️
کراتین چیه؟
قبلاً خیلی مفصل در مورد کراتین صحبت کرده‌ام. (کراتین و هر آنچه یک بدنساز نیاز دارد در مورد آن بداند)
کراتین یک مکمل ورزشی محبوب است که سبب افزایش قدرت در بدنسازها می‌شود. کراتین ترکیبی است که به صورت طبیعی در بدن وجود دارد و حین فعالیت‌های فیزیکی برای تولید انرژی به کار گرفته می‌شود. منبع (۳)
کراتین انرژی بیشتری در اختیار عضلات قرار می‌دهد که باعث تولید نیروی بیشتر حین تمرین خواهد شد. منبع (۴ و ۵)
بیشتر از ۵۰۰ تحقیق وجود دارد که بر ایمن بودن مصرف کراتین تاکید دارند. منبع (۶)
کراتین و کچلی
تحقیقی که در ابتدای مطلب به آن اشاره کردم اثر مصرف کراتین را روی ۲۰ ورزشکار رشته راگبی مورد بررسی قرار داده بود. منبع (۷)
در این تحقیق ۱ هفته ورزشکاران به صورت بارگیری کراتین را مصرف کردند (۲۵ گرم روزانه) و ۲ هفته نیز در فاز پایداری قرار داشتند. (۵ گرم روزانه)
یکی از نتایج تحقیق افزایش سطح هورمون دی هیدرو تستوسترون (DHT) به طور متوسط ۵۶ درصد در فاز بارگیری و در فاز پایداری به اندازه ۴۰ درصد بود.
هورمون دی هیدرو تستوسترون یک هورمون آندروژنیک است و به صورت طبیعی در بدن مردان وجود دارد. این هورمون می‌تواند قدرت شما را افزایش دهد. اما این هورمون اثر منفی هم روی ریزش مو دارد. منبع (۸ و ۱۶)
البته، این تحقیق به بررسی ریزش موی شرکت کننده‌ها اختصاص نداشت اما برخی محققین تصور می‌کنند که شاید کراتین باعث ریزش مو شود.
چند نکته مهم در مورد این تحقیق وجود دارد:
- طول تحقیق ۳ هفته و تعداد شرکت کننده‌ها فقط ۲۰ نفر بوده است.
- محققان هدف‌شان بررسی ریزش مو نبود.
با اینکه سطح دی هیدرو تستوسترون بالا رفته بود اما این تحقیق نشان نداد که عاملش کراتین بوده است.
محققان مکانیزمی را در بدن نشان ندادند که مشخص کند چطور دی هیدرو تستوسترون افزایش پیدا کرده است.
هنوز هیچ محقق دیگری این نتایج را دوباره تکرار نکرده است.
از طرفی، شاید افزایش سطح دی هیدرو تستوسترون به خاطر این بوده که ورزشکاران مورد تحقیق خودشان از هورمون‌های استروئیدی استفاده می‌کرده‌اند!
البته، در سال ۲۰۲۱ محققان سراغ شرکت کنندگان تحقیق سال ۲۰۰۹ رفتند و متوجه شدند که هیچ کدام از آن‌ها دچار ریزش مو نشده بودند. منبع (۱۶)
محققان اشاره می‌کنند که: آنچه برای تولید DHT مورد استفاده قرار می‌گیرد، تستوسترون‌های آزاد هستند. تا به امروز، ۵ تحقیق صورت گرفته و همه نشان می‌دهند که: مصرف کراتین باعث افزایش تستوسترون آزاد نمی‌شود. منبع (۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰ و ۲۱)
محققان این تحقیق به ما نگفته‌اند که از چه شرکتی کراتین تهیه کرده‌اند. چرا این مهم است؟!
چون یک بررسی در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که ۱۵-۲۵ درصد مکمل‌های ورزشی بازار از جمله کراتین ممکن است آلوده به سطح پایینی از استروئید‌ها باشند. منبع (۹)
واقعیت درباره کراتین و هورمون DHT
حالا فرض کنیم که کراتین شما هیچ آلودگی ندارد (که اغلب برندهای بازار همین‌طور هستند) اگر کراتین سبب افزایش این هورمون شود می‌تواند در ابعاد کوچک سبب ریزش مو هم بشود.
اما قبل از هر کاری باید در نظر داشت که همین الان هم در بدن‌تان، هورمون DHT دارید. از طرفی ۳۰ درصد آقایان تا وقتی ۳۰ ساله می‌شوند بدون اینکه مصرف هیچ مکمل یا استروئیدی داشته باشند شاهد کچل شدن خواهند بود تازه تا ۵۰ سالگی این به ۵۰ درصد می‌رسد! منبع (۱)
مردها سطح بالاتری DHT دارند که سبب عمیق‌تر شدن صداهای آن‌ها، قدرت‌شان، چگالی استخوان‌ها و افزایش عضلانی می‌شود. منبع (۱۰ و ۱۱)
بنابراین مثل بقیه هورمون‌ها، DHT نه خوب است نه بد. سطح پایین این هورمون در بدن باعث کاهش میل جنسی می‌شود. منبع (۱۱)
پس اگر نگران کچل شدن هستید کراتین عاملی است اثبات نشده که نقشی در وجود این هورمون ندارد. از طرفی برخی مردها بدون توجه به سطح این هورمون، به طور کلی در برابر ریزش مو مقاوم هستند. منبع (۱۲)
اگر به طور ژنتیکی سابقه ریزش مو ندارید اصلاً جای نگرانی وجود ندارد اگر هم بدن‌تان به صورت ژنتیکی به ریزش مو تمایل دارد ریسک خیلی کمی در مصرف کراتین وجود دارد.
کراتین و کچلی خانم‌ها
کچل شدن برای مردها خیلی عادی است اما کمتر از ۲۰ درصد زنان دچار کچلی می‌شوند. منبع (۱۳)
زنان سطح پایین‌تری تستوسترون و دی هیدرو تستوسترون دارند پس ریزش مو چندان طبیعی نیست. وقتی هم رخ می‌دهد دلیلش عموماً شرایط بیماری مثل: سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا پرکاری تیروئید است. منبع (۱۳)
بنابراین در اینجا کراتین اصلاً عاملی به حساب نمی‌آید. حتی اگر کراتین سبب افزایش هورمون DHT شود یک زن سالم آنقدر تستوسترون ندارد که نگران باشد.
درمان ریزش مو
این‌ها یک سری داروی ثابت شده برای درمان ریزش مو است:
- ماینوکسیدیل یا روگین منبع (۱۴)
- آنزیم آلفا ۵ ردوکتاز که با نام‌های فیناستراید (پروپسیا)، دوتاستراید (آوودارت) شناخته می‌شوند. منبع (۱۱)
- درمان مادرون قرمز (PBM) یا لیزر تراپی (LLLT) منبع (۱۵)
در کل بهتر است با پزشک مشورت کنید و اگر خانم هستید و دچار ریزش مو شده‌اید ضرورت بیشتری دارد.
توجه: این مطلب در تاریخ ۵ بهمن ۱۴۰۲ مورد بازبینی و به روزرسانی منابع علمی قرار گرفت
