مکمل قارچ اخیراً نقل محافل بدنسازی و سلامتی شده است. طرفداران‌شان معتقدند: مکمل‌های قارچ می‌توانند سلامت دستگاه قلبی، سوخت و ساز و مغز را بهبود دهند.
کسانی هم هستند که به منافع مکمل قارچ مشکوکند.
در ادامه، تلاش می‌کنم پاسخی بر مبنای شواهد علمی برای این موضوع پیدا کنم.
خلاصه مطلب:
مکمل قارچ چیست؟
مکمل‌های قارچ از بدنه قارچ یا ریشه آن تولید می‌شوند.
محبوبیت آن‌ها به خاطر ارتباط‌شان با پزشکی سنتی چینی است که در آن از قارچ برای حفظ سلامتی و درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود.
تولید کنندگان برای تولید مکمل قارچ، ریشه و بدنه قارچ را تحت فراوری قرار می‌دهند تا جذب آن آسان‌تر شود.
آن‌ها از قارچ‌های مختلف استفاده می‌کنند چرا که هر کدام مزیت‌های خودش را دارد.
منافع مکمل قارچ
مکمل قارچ ریشی یا گانودرما یا لینگژی
این نام عمومی قارچی است که دانشمندان به آن گانودرما لوسیدوم می‌گویند. قارچی سیاه با ظاهری براق و بافتی چوبی. منبع (۱)
منفعت اصلی قارچ ریشی این است که: عملکرد سیستم ایمنی را تعدیل می‌کند. یعنی: جلوی نوسانات دستگاه ایمنی را می‌گیرد و شرایط را پایدار نگه می‌دارد.
مطالعات انسانی نشان می‌دهند: قارچ ریشی باعث بهبود عملکرد سلول‌های دستگاه ایمنی، حفظ سلامتی و مبارزه با سرطان، روماتیسم و بیماری کلیوی می‌شود. منبع (۲، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۰ و ۱۱)
مصرف کنندگان قارچ ریشی مدعی هستند: این قارچ به کاهش خستگی کمک می‌کند. بیماران سرطانی که تحت درمان شیمی درمانی قرار دارند، گزارش کرده‌اند که: باعث کاهش خستگی آن‌ها می‌شود. منبع (۱۲ و ۱۳)
یک منفعت دیگر این است که: باعث سم زدایی کبد می‌شود. البته، سم زدایی کلمه مناسبی نیست. چون قارچ ریشی سم را از کبد خارج نمی‌کند بلکه مواد ضد التهابی دارد که جلوی آسیب اکسیداتیو به کبد را می‌گیرند. منبع (۱۴)
سایر منافع قارچ ریشی عبارتند از اثر مثبت روی: منبع (۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳ و ۲۴)
البته، این تحقیقات اشاره به پتانسیل قارچ ریشی دارند و هنوز مدارک قاطعی نیستند!
اما می‌توان قارچ ریشی را محصولی سالم و مفید دانست.
مکمل قارچ دم بوقلمون یا ترکی تیل
قارچ دم بوقلمون که با نام علمی کوریولس ورسیکالر شناخته می‌شود شهرتش را مدیون خواص ضد سرطانش است.
چندین تحقیق نشان داده‌اند: قارچ دم بوقلمون درمان کمکی موثری برای انواع سرطان مثل: سینه، خون، شش‌ها و دستگاه گوارش است. منبع (۲۵، ۲۶، ۲۷، ۲۸ و ۲۹)
البته، شواهد اثرگذاری قارچ دم بوقلمون، قطعی نیست.
مکمل قارچ شیتاکه
قارچ شیتاکه که با نام علمی لنتینولا ادودس شناخته می‌شود بعد از قارچ دکمه‌ای، بیشترین قارچ زیر کشت در دنیاست. مزیت اصلی آن: سلامتی و طول عمر است. منبع (۳۰)
با اینکه تحقیقات زیادی هستند که نشان می‌دهند: قارچ شیتاکه جلوی سرطان و افزایش وزن را می‌گیرد و به بهبود سلامت قلب و دستگاه سوخت و ساز کمک می‌کند اما اغلب این تحقیقات روی حیوانات صورت گرفته‌اند. منبع (۳۱، ۳۲، ۳۳، ۳۴ و ۳۵)
مکمل قارچ چاگا
قارچ چاگا که با نام علمی (Inonotus obliquus) شناخته می‌شود یک قارچ انگلی سیاه است که در تنه درخت توس می‌روید. منبع (۳۶)
در روسیه، لهستان و اغلب کشورهای حوزه بالتیک، به صورت سنتی برای درمان سرطان دستگاه گوارش، بیماری‌های قلبی و دیابت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تحقیقات نشان می‌دهند: قارچ چاگا، مقدار زیادی آنتی اکسیدان دارد که جلوی آسیب‌های سلولی اکسیداتیو، ژنتیکی و تشعشع را می‌گیرد. منبع (۳۷ و ۳۸)
تحقیقان نشان می‌دهند: قارچ چاگا باعث کاهش کلسترول بد خون می‌شود، خواص ضدویروسی دارد، باعث کاهش درد می‌شود، ضد آلرژی است، جلوی کاهش توانایی مغزی را می‌گیرد، رشد سرطان را کند می‌کند، از دستگاه ایمنی حمایت می‌کند و باعث افزایش استقامت فیزیکی می‌شود. منبع (۳۹، ۴۰، ۴۱، ۴۲، ۴۳، ۴۴، ۴۵، ۴۶، ۴۷، ۴۸ و ۴۹)
البته، دانشمندان این منافع را فقط در حیوانات مشاهده کرده‌اند.
مکمل قارچ یال شیر
قارچ یال شیر که با نام علمی هریسیم اریناسیوس شناخته می‌شود قارچی بزرگ با خارهایی سفید رنگ است که کنار هم آویزان شده‌اند و شبیه یال شیر هستند.
قارچ یال شیر هم مثل سایر قارچ‌ها حاوی ترکیباتی است که با انواع سرطان مبارزه می‌کند، باعث کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو می‌شود، قدرت دستگاه ایمنی، سیستم قلبی و عروقی و سلامت متابولیک را بیشتر می‌کند. منبع (۵۰، ۵۱، ۵۲، ۵۳، ۵۴، ۵۵، ۵۶، ۵۷، ۵۸، ۵۹، ۶۰، ۶۱، ۶۲، ۶۳، ۶۴، ۶۵، ۶۶، ۶۷ و ۶۸)
یکی از قابلیت‌های جالب قارچ یال شیر این است که: می‌تواند عملکرد مغز را تغییر دهد.
تحقیقات نشان می‌دهند: قارچ یال شیر می‌تواند باعث تحریک رشد سلول‌های مغز، جلوگیری از دست دادن حافظه، محافظت در برابر بیماری آلزایمر، بهبود ناتوانی ذهنی و کاهش نشانه‌های افسردگی و اضطراب شود. منبع (۶۹، ۷۰، ۷۱، ۷۲، ۷۳، ۷۴، ۷۵، ۷۶، ۷۷ و ۷۸)
مکمل قارچ کوردیسپس
قارچ کوردیسپس نوعی قارچ است که در لاشه لارو حشرات می‌روید.
با اینکه تعداد کمی از این تحقیقات روی انسان‌ها انجام شده اما آن‌هایی که روی انسان انجام شده، شواهد قدرتمندی ارائه می‌کنند. منبع (۷۹)
تحقیقات اولیه انسانی و حیوانی روی قارچ کوردیسپس نشان می‌دهند که: باعث بهبود عملکرد ورزشی تا حد متوسط می‌شود. منبع (۸۰ و ۸۱)
تحقیقات متعددی روی سلول‌های انسانی و حیوانی (نه انسان‌های زنده!) نشان می‌دهند که: قارچ کوردیسپس می‌تواند اثر ضد پیری داشته باشد، باعث بهبود عملکرد جنسی شود، جلوی آسیب رادیکال‌های آزاد را بگیرد، در برابر سرطان مقابله کند، قدرت دستگاه قلبی و متابولیک را افزایش دهد و التهاب را کاهش دهد. منبع (۸۲، ۸۳، ۸۴، ۸۵، ۸۶، ۸۷، ۸۸، ۸۹، ۹۰، ۹۱، ۹۲، ۹۳، ۹۴، ۹۵، ۹۶، ۹۷، ۹۸، ۹۹ و ۱۰۰)
البته، دانشمندان هنوز نتوانسته‌اند این نتایج را در انسان‌ها تکرار کنند!
اثرات جانبی مکمل‌های قارچ
قارچ ریشی: اغلب تحقیقات نشان می‌دهند: مصرف قارچ ریشی هیچ عوارض جانبی ندارد. منبع (۱۰۱) یک تحقیق هم نشان می‌دهد: مصرف قارچ ریشی در بلند مدت می‌تواند باعث حالت تهوع شود. ۲ تحقیق دیگر هم نشان می‌دهند: مصرف مکمل قارچ ریشی می‌تواند باعث مشکلات کبدی شود. منبع (۱۰۲ و ۱۰۳)
نکته: البته در هر ۲ تحقیق، افرادی که دچار مشکل کبدی شدند قبلاً هم قارچ ریشی مصرف کرده بودند اما مشکلی ایجاد نشده بود. یعنی: شاید مشکل از برند مکمل قارچ ریشی بوده نه خود قارچ ریشی!
قارچ دم بوقلمون یا ترکی تیل: اغلب تحقیقات نشان می‌دهند: قارچ دم بوقلمون یا ترکی تیل مشکلی ایجاد نمی‌کند. منبع (۱۰۴)
قارچ شیتاکه: به طور کلی قارچ ایمنی است. در موارد نادر، باعث ایجاد خارش پوست می‌شود که البته به سرعت برطرف می‌شود. منبع (۱۰۵، ۱۰۶ و ۱۰۷)
قارچ چاگا: به خاطر کمبود تحقیقات روی انسان، نمی‌توان نظر قطعی در مورد عوارض جانبی این قارچ داد.
قارچ یال شیر: تحقیقات انسانی محدودی روی این قارچ صورت گرفته و این کار را برای تشخیص عوارض جانبی مشکل می‌کند. تحقیقات اولیه نشان می‌دهند: بعضی‌ها به این قارچ حساس هستند و دچار خارش پوست می‌شوند یا مشکل تنفسی پیدا می‌کنند. منبع (۱۰۸ و ۱۰۹)
قارچ کوردیسپس: هیچ تحقیق انسانی روی این قارچ صورت نگرفته است.
حرف آخر
طرفداران مکمل‌های قارچ می‌گویند: مردم در آسیا، هزاران سال است که از این قارچ‌ها استفاده می‌کنند و تحقیقات مدرن نیز نشان می‌دهند: آن‌ها دارای ترکیبات مفید زیادی هستند.
بنابراین، چرا آن‌ها را به رژیم خود اضافه نکنیم؟!
با اینکه توجیه منطقی به نظر می‌رسد اما کاملاً روشن و شفاف نیست.
اول اینکه: همیشه نمی‌توانید به پزشکی سنتی تکیه کنید تا موثر باشد.
دوم اینکه: تحقیقاتی که به مزایای این قارچ‌ها اشاره می‌کنند، کاملاً بی چون و چرا نیستند. اغلب آن‌ها روی حیوانات یا سلول‌های انسانی انجام شده‌اند.
پس، بهتر است فعلاً صبر کنید تا تحقیقات انسانی بیشتری صورت بگیرد.
تنها استثنا در میان این‌ها، قارچ ریشی است که تحقیقات زیادی روی آن صورت گرفته و منافعش اثبات شده است.
