باور می‌کنید حتی سالم غذا خوردن هم می‌تواند به سلامتی ضرر برساند؟ در این مطلب به ارتورکسیا (وسواس غذایی) و روش‌های مقابله با آن اشاره می‌کنم.
ارتورکسیا یا وسواس غذایی زمانی رخ می‌دهد که اعتقادات شخصی غذایی‌تان با نیازهای واقعی تغذیه‌ای شما، دچار تعارض می‌شوند.
غذاهایی که تصور میکنیم ناسالم هستند. از خوردن این غذاها، احساس گناه میکنیم. سپس، رابطه‌ای ناسالم با غذا را ایجاد میکنیم.
این الگوی خوب و بد، تعارضی غیرپایدار و غیرضروری را بین باورهای‌مان و اشتهای‌مان برای دریافت انرژی و مواد مغذی ایجاد می‌کند.
این تعارض، در نهایت سبب اختلالات تغذیه‌ای می‌شود. اگر بتوانید این تعارض را از بین ببرید، می‌توانید به جای وسواس غذایی، از زندگی خود لذت ببرید.
ارتورکسیا چیست؟
ارتورکسیا به صورت رسمی به عنوان یک اختلال غذایی شناخته نمی‌شود. هر چند، از علائم مشترک عارضه‌های بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی برخوردار است.
ارتورکسیا: فرایندی اجباری و وسواسی است که با انتخاب دائم غذاهایی که سالم (خالص) هستند، نشان داده می‌شود.
این فرایند باعث ایجاد رژیم‌هایی بسیار محدودکننده و در نتیجه: انزوای اجتماعی می‌شود. منبع (۱)
افراد مبتلا به ارتورکسیا، از غذاهایی که دارای رنگ‌های مصنوعی، طعم دهنده‌ها، نگه‌دارنده‌ها، باقی‌مانده سموم شیمیایی یا مواد دستکاری شده ژنتیکی، چربی‌های ناسالم، غذاهای حاوی نمک یا شکر، پرهیز می‌کنند.
منشا ارتورکسیا
عبارت ارتورکسیا، ابتدا سال ۱۹۹۷ توسط دکتر استیون برتمن به کار گرفته شد. این عبارت، از کلمه یونانی ارتوس به معنای: درست است.
او فردی را که دچار ارتورکسیا است، با چنین ویژگی‌هایی تعریف می‌کند:
- بیشتر زمان خود را صرف انتخاب و آماده‌سازی مواد غذایی سالم می‌کند. این وسواس باعث می‌شود از سایر جنبه‌های زندگی مثل: خانواده، روابط، کار و مدرسه غفلت کند.
- وقتی غذایی را می‌خورند که ناسالم است، احساس گناه و استرس می‌کنند. کار به جایی می‌رسد که دیگران را به خاطر مصرف این مواد، سرزنش می‌کنند.
- حس آرامش، خوشحالی و اعتماد به نفس فرد، ناشی از وابستگی به آنچه می‌خورند خواهد بود.
اشتیاق به غذای سالم به یک‌باره تبدیل به ارتورکسیا نمی‌شود. نقطه‌ای بحرانی وجود دارد که این اشتیاق تبدیل به وسواس می‌شود.
دکتر برتمن اشاره می‌کند که: گیاه‌خواران و افرادی که رژیم‌های مشابهی را دنبال می‌کنند، ریسک بالاتری برای ابتلا به ارتورکسیا دارند.
دریافت مواد ریز و درشت مغذی برای گیاه‌خواران مشکل و مشکل‌تر می‌شود. این می‌تواند منجر به افسردگی و اضطراب شود.
رفتارهای وسواسی و شرایطی مثل: پرخوری عصبی و بی‌اشتهایی و کمال‌گرایی می‌تواند زمینه ابتلا به ارتورکسیا را فراهم کند. منبع (۲)
غذای خوب یا غذای بد؟
به جای اینکه روی برآورده کردن نیازهای بدن تمرکز کنیم، متاسفانه سالم غذا خوردن تبدیل به آنچه باید حذف کرد شده است. موادی مثل: چربی‌های اشباع، کلسترول، شکر، کربوهیدرات، پروتئین حیوانی، لبنیات و…
متاسفانه، وقتی تعریف آنچه باید بخوریم تبدیل به آنچه باید از آن حذر کنیم می‌شود، زمینه اختلالات تغذیه‌ای را فراهم کرده‌ایم. دوگانه غذای خوب و بد، عواقب خوبی ندارد.
واقعیت این است که: محیط غذایی مدرن، تمایل ما را به خوردن افزایش می‌دهد. بنابراین، به جای اینکه آگاهانه از قدرت اراده استفاده کنیم، بهتر است روی شرایط محیط تمرکز کنیم.
با اینکه باید مسئولیت شخصی را در قبال غذایی که می‌خوریم بپذیریم، محدود کردن غذا بدون در نظر گرفتن کیفیت غذا، امری غیرممکن است. سرانجام، بدن‌تان شورش می‌کند و راهی برای خوردن پیدا می‌کند. در آخر هم، حس گناه سراغ‌تان می‌آید و فکر می‌کنید که یک بازنده هستید.
دوباره سخت‌تر تلاش می‌کنید تا غذای ورودی را محدود کنید اما همین شما را به سمت ارتورکسیا (وسواس غذایی) سوق می‌دهد.
به جای دوگانه غذای خوب و بد، به این فکر کنید که: آیا این غذا برای شرایط کنونی و هدف فعلی‌ام مفید هست یا نه؟
غذاهای فراوری شده طوری طراحی شده‌اند تا بیشترین میزان دوپامین را ترشح کنند اما وقتی خودتان را کمتر در معرض غذاهایی قرار دهید که هم‌راستای هدف و خصوصیات شخصی‌تان نیستند، دوباره می‌توانید اشتهای خود را تنظیم کنید.
حرف آخر
اینکه بخواهید غذای سالم بخورید، باعث نمی‌شود مبتلا به ارتورکسیا شوید. ارتورکسیا زمانی رخ می‌دهد که نسبت به غذا وسواس پیدا می‌کنید و به جای تمرکز روی هدف‌تان، روی دوگانه غذای خوب و بد متمرکز می‌شوید.
