عده‌ی کمی هستند تا بدانند سندرم متابولیک چیست، چطور می‌توان آن را تشخیص داد و نحوه درمانش چگونه است.
در ادامه، تلاش می‌کنم پاسخ این سوالات را پیدا کنم.
خلاصه مطلب:
سندرم متابولیک چیست؟
سندرم متابولیک مجموعه‌ای از شرایط است که باعث افزایش ریسک مشکلاتی مثل: بیماری قلبی، سکته و دیابت می‌شود. منبع (۱)
شرایط ابتلا به سندرم متابولیک
نکته: برای ابتلا باید حداقل ۳ نشانه زیر را داشته باشید.
- چاقی شکمی
- افزایش قند خون (باعث افزایش آسیب به رگ‌های خونی و ریسک ابتلا به دیابت می‌شود)
- افزایش تری گلیسیرید (باعث افزایش کلسترول و ریسک بیماری قلبی می‌شود)
- کاهش کلسترول خوب (کلسترول باعث بسته شدن رگ‌های خونی می‌شود)
نشانه‌های سندرم متابولیک چیست؟
- اندازه دور کمر
- نشانه‌های پنهانی مثل: فشار خون بالا، افزایش سطح تری گلیسیرید و کاهش سطح کلسترول خوب.
- افزایش قند خون: کاهش دید، تشنگی مداوم، افزایش نیاز به ادرار یا خستگی.
نحوه تشخیص سندرم متابولیک
اگر پزشک‌تان مشکوک شود، یکی از تست‌های زیر را تجویز می‌کند: منبع (۲)
- اندازه‌گیری دور کمر: اندازه ۴۰ اینچ (۱۰۱ سانتی‌متر) برای مردان و ۳۵ اینچ (۸۹ سانتی‌متر) برای زنان، پر ریسک در نظر گرفته می‌شود.
- فشار خون: فشار خون مداوم ۱۳۵ میلی‌متر جیوه یا بالاتر، نشانه فشار خون بالاست.
- قند خون: قند خون بین ۷۰-۹۹ میلی‌گرم دسی‌لیتر سالم است. سطح ۱۰۰-۱۲۵ میلی‌گرم دسی‌لیتر، بالاست و شرایط پیش دیابت است. بالاتر از ۱۲۶ میلی‌گرم دسی‌لیتر، دیابت است.
- کلسترول: سطح سالم کلسترول (HDL) ۶۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر و بالاتر است. سطح زیر ۵۰ برای زنان و ۴۰ برای مردان، پایین است و یک نشانه از سندرم متابولیک است.
- تری گلیسیرید: برای بزرگسالان، سطح تری گلیسیرید باید زیر ۱۵۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد. سطح بالاتر از این، نشانه خوبی نیست.
نکته: این راهنما، مخصوص بزرگسالان بود. برای کودکان نیز، راهنمای مخصوص وجود دارد.
چه عواملی باعث سندرم متابولیک می‌شوند؟
با اینکه عادات سبک زندگی، در ریسک ابتلا به سندرم متابولیک تاثیرگذارند و کنترل آن‌ها در دست شماست اما عواملی مثل: سن و سابقه خانوادگی در کنترل شما نیست. منبع (۳ و ۴)
عوامل قابل تغییر
- اضافه وزن داشتن
- عدم تحرک
- رژیم غذایی نامناسب و پرخوری
- خواب ناکافی
- کشیدن سیگار و نوشیدن الکل
- کارهای شبانه
عوامل غیرقابل تغییر
- سن: افزایش سن، باعث افزایش ریسک ابتلا به سندرم متابولیک می‌شود.
- ژنتیک: این عامل می‌تواند روی وزن و واکنش به انسولین تاثیر بگذارد.
- شرایط پیش زمینه‌ای: مثلاً سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) می‌تواند باعث عدم تعادل هورمونی شود که باعث ایجاد سندرم متابولیک می‌شود.
- مصرف داروها: داروهای درمان آلرژی، مبتلایان به اختلال دو قطبی، افسردگی، اچ‌آی‌وی و روان‌گسیختگی، می‌تواند باعث ابتلا به سندرم متابولیک شوند.
- جنسیت: زنان یائسه، ریسک بالاتری برای ابتلا به سندرم متابولیک دارند.
درمان و پیشگیری از سندرم متابولیک
استراتژی سبک زندگی
- رژیم غذایی: حاوی مواد مغذی مثل: میوه، سبزیجات، غلات کامل، گوشت کم چرب، ماهی، لبنیات، آجیل‌ها، دانه‌‌ها، حبوبات و روغن‌های گیاهی، مواد غذایی با فراوری کم، میزان کم چربی‌های ترانس و شکر کمتر.
- وزن بدن: کاهش چربی بدن، ریسک ابتلا به سندرم متابولیک را کاهش می‌دهد.
- ورزش کردن
- استرس: مدیریت استرس و به دست آوردن آرامش، می‌تواند سبب سلامت فیزیکی و ذهنی شود.
- سیگار کشیدن
- خواب: ۷-۹ ساعت خواب شبانه داشته باشید.
استراتژی دارویی
- داروهای کنترل وزن: این داروها می‌توانند سبب کاهش اشتها و دریافت چربی از مواد غذایی شوند.
- داروهای کنترل فشار خون: مسدودکنندههای گیرنده آنژیوتانسین، مسدودکنندههای ACE، داروهای ادرارآور و بتا بلاکرها.
- داروهای کنترل چربی: استاتین و نیاسین، باعث کاهش تری گلیسیرید و کلسترول بد خون می‌شوند.
- داروهای کنترل قند خون: تیازولیدین دیون‌ها می‌توانند سبب حساسیت به انسولین شوند.
