اریتریتول یک الکل قند است که میتوانید در هزاران محصول مختلف از آدامس تا شربتها، مکملها و… پیدا کنید. میلیونها نفر روزانه اریتریتول را مصرف میکنند.
اما اگر نگاهی به تیترهای رسانهها بیندازید مرتب از خطرات مصرف اریتریتول میگویند.
آیا اریتریتول برای شما مضر است؟
در ادامه تلاش میکنم با بررسی منابع علمی پاسخی مناسب برای این سوال پیدا کنم.
خلاصه مطلب:
اریتریتول چیست؟
اریتریتول یک الکل قند طبیعی است که در موادی مثل: آبجو، شراب، قارچ، گلابی، انگور، سس سویا و… پیدا میشود. منبع (۱)
در ضمن، به شکل صنعتی نیز با استفاده از گلوکز و درون بدن با استفاده از سوخت و ساز گلوکز طی فرایندی به نام مسیر پنتوز فسفات تولید میشود. منبع (۲)
اریتریتول، کالری کمتری نسبت به شکر و سایر الکل قندها دارد. یک حبه قند حاوی ۴ کالری به ازای هر گرم است، سوربیتول حاوی ۲.۶ گرم کالری به ازای هر گرم است، زایلیتول حاوی ۲.۴ گرم کالری به ازای هر گرم است. در مقایسه، اریتریتول حاوی ۰.۲ گرم کالری به ازای هر گرم است!
با این وجود، اریتریتول ۶۰-۷۰ درصد بیشتر از شکر، شیرینتر است. به همین دلیل تولیدکنندگان از آن در محصولات خود استفاده میکنند.
آیا مصرف اریتریتول مضر است؟
تا همین اواخر، اریتریتول سابقه خوبی داشت و تحقیقات متعددی نیز آن را برای سلامتی مضر نمیدانستند. منبع (۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲ و ۱۳)
اریتریتول تنها در صورتی عوارض ایجاد میکرد که در مقادیر زیاد یا همراه شیرین کنندههای دیگر مصرف شود. منبع (۱۴ و ۱۵)
تا اینکه در فوریه ۲۰۲۳ تحقیقی منتشر شد که نتیجه گرفته بود: مصرف اریتریتول باعث افزایش ریسک حمله و سکته قلبی میشد. منبع (۱۶)
اکثر رسانههای دنیا به سرعت نتایج این تحقیق را منعکس کردند و اریتریتول را تبدیل به دشمن سلامتی کردند.
اما اگر وقت بگذارید و این تحقیق را به دقت مطالعه کنید متوجه میشوید داستان به این صورت که گفته شده نیست!
در این تحقیق، دانشمندان به نتایج آزمایش خون ۱۱۵۷ نفر دارای اضافه وزن و چاقی مبتلا به مشکلات قلبی نگاه کردند و متوجه شدند اغلب آنها سطح بالایی اریتریتول در خونشان دارند.
آنها به بررسی نتایج آزمایش خون ۲۱۴۹ نفر دیگر فرد چاق برای مشخص کردن میزان اریتریتول خون و میزان مشکلات قلبیشان در یک بازه ۳ ساله پرداختند.
نتایج نشان داد: سطح بالای اریتریتول و مشکلات قلبی با هم ارتباط داشت.
در ضمن، این رابطه با میزان دوز مصرف اریتریتول هم متناسب بود. اگر سطح بالاتری اریتریتول در خون داشتید، احتمال بیشتری داشت که متبلا به حملات قلبی باشید.
این محققین ۲ آزمایش دیگر هم انجام دادند، اول: اریتریتول را به پلاکت خون درون ظرف کشت میکروب اضافه کردند و شاهد اثر منفی اریتریتول روی عملکرد پلاکتها بودند. دوم: به ۸ نفر غذای حاوی ۳۰ گرم اریتریتول دادند و متوجه شدند: سطح اریتریتول خون این افراد به مدت ۲ روز بالا مانده بود.
با این بررسیها محققان نتیجه گرفتند: اریتریتول برای سلامتی قلب مضر است.
همانطور که متوجه شدید: چندین مشکل در این نوع نتیجهگیری وجود دارد.
اول اینکه: تنها دادهای که رابطه بین اریتریتول و کاهش سلامت قلبی را نشان میدهد به صورت گزارشی از شرکت کنندگان تهیه شده بود. یعنی: این میتواند ارتباط ۲ عامل را نشان دهد اما نشان نمیدهد یکی باعث رخ دادن دیگری است.
دوم اینکه: محققان مشخص نکردند که هر شرکت کننده چقدر اریتریتول مصرف کرده است. آنها فقط میزان اریتریتول را در خون مورد سنجش قرار دادند. این اریتریتول در خون میتواند ناشی از خوردن مواد غذایی حاوی اریتریتول باشد و در عین حال، ناشی از سایر عوامل باشد.
این خیلی مهم است چرا که شرکت کنندگان این تحقیق خیلی ناسالم بودند. همه اضافه وزن داشتند، ۲۲-۲۸ درصدشان دیابت، ۷۰-۸۰ درصدشان فشار خون بالا، ۶۹-۷۵ درصدشان بیماری عروق کرونر، ۱۷-۱۹ درصدشان نارسایی قلبی و ۴۰-۵۰ درصدشان حمله قلبی داشتند. در ضمن، ۱۳-۱۷ درصدشان هم سیگاری بودند.
همچنین تحقیقات نشان میدهند: افراد مبتلا به چاقی، دیابت و مشکلات قلبی و عروقی، اریتریتول بیشتری را نسبت به افراد سالم با استفاده از مکانیزم مسیر پنتوز فسفات تولید میکنند. فارغ از اینکه چقدر اریتریتول را از طریق غذا مصرف کنند. منبع (۱۷ و ۱۸)
بنابراین، احتمال زیادی وجود دارد که این ارتباط اریتریتول و بیماری قلبی ناشی از عاملی معکوس باشد. این افراد به خاطر سطح بالای اریتریتول بیمار نشدند، آنها سطح بالای اریتریتول داشتند چرا که بیمار بودند.
همچنین با تشدید بیماری، سطح اریتریتول خون هم افزایش پیدا کرده است. به همین دلیل هم ارتباطی بین دوز اریتریتول و سطح بیماری وجود داشته است.
سوم اینکه: بیشتر نتیجهگیری محققان ناشی از شواهدی در محیطی خارج از بدن (آزمایشگاهی) بوده که دانشمندان، اریتریتول را با پلاکتهای خون درون ظرف آزمایشگاه ترکیب میکردند. نتایج غیرمعمول از این دست در سایر تحقیقات هم تکرار میشود و عمل نتیجهگیری را غیرممکن میسازد. منبع (۱۹)
چهارم اینکه: تنها ۸ نفر در بخش دوم آزمایش شرکت کردند که میزان اریتریتول را بعد از مصرف غذای حاوی اریتریتول بررسی کردند.
این نمونه بسیار کوچکی است که خود نتایج را زیر سوال میبرد. از طرفی، نحوه انتخاب این افراد نیز زیر سوال است.
محققان اشاره میکنند: آنها نتایج این افراد را از تحقیقی که روی ۴۰ نفر در حال صورت گرفتن بود جمعآوری کردند. منبع (۲۰)
این باعث میشود سایه شک بیشتری روی این تحقیق باشد.
پنجم اینکه: سازمان غذای و داروی آمریکا (FDA) میگوید: اغلب افراد فقط ۱۳ گرم اریتریتول مصرف میکنند و تنها ۱۰ درصد آنها ۳۰ گرم اریتریتول روزانه مصرف میکنند. منبع (۲۱) بنابراین، هیچ کس در یک وعده ۳۰ گرم اریتریتول مصرف نمیکند.
این برخلاف میزان مصرف ۳۰ گرمی اریتریتول در این تحقیق است.
حرف آخر
تحقیق مورد اشاره دارای مشکلاتی بود که اشاره کردم. اما جای تاسف دارد که رسانهها بدون بررسی دقیق تحقیق، نتایج آن را مورد استناد قرار میدهند.
اریتریتول ترکیبی بیضرر است و میتوانید در سطح متوسط آن را بدون نگرانی مصرف کنید.
