چرا به درمان جایگزینی تستوسترون نیاز پیدا می کنیم

در گذشته استفاده از تستوسترون چندان مرسوم نبود اما امروزه انجام این کار در مراکز پزشکی هم صورت می‌گیرد. اما چرا به درمان جایگزینی تستوسترون (TRT) نیاز پیدا می‌کنیم؟

من قبلاً به صورت مفصل در مورد درمان جایگزینی تستوسترون در مطلب (درمان جایگزینی تستوسترون چی هست و چطور باید انجام بشه) صحبت کرده بودم.

به این دلیل دوباره به این موضوع پرداختم که حس می‌کنم استفاده از تستوسترون برای عده‌ای تبدیل به یک سرگرمی شده است. اما مردانی هستند که واقعاً از کمبود تستوسترون رنج می‌برند.

این افراد شاهد افسردگی، چاقی، کاهش عضلات و کمبود انرژی هستند. از طرفی با اینکه تستوسترون یک هورمون موثر است اما اینکه می‌تواند به سرعت تمام این مشکلات را حل بکند هم یک دروغ شاخ‌دار است. 🤨

دلایل کاهش سطح تستوسترون

اگر دچار کاهش سطح تستوسترون هستید یعنی بخشی از بدن شما برای تولید این هورمون مشکل ایجاد می‌کند. با اینکه مصرف تستوسترون می‌تواند این کمبود سطح را جبران کند اما مشکل اصلی را حل نمی‌کند.

در ادامه به دلایل اصلی کمبود تستوسترون اشاره می‌کنم:

۱. سطح کنترل نشده SHBG و آراماتاز

قبل از اینکه مصرف تستوسترون را شروع کنید باید سطح آراماتاز و گلوبولين متصل شونده به هورمون‌ هاي جنسي (SHBG) را کنترل کنید.

اگر نتایج آزمایشگاه نشان بدهد که سطح استروژن شما بالاتر از حد طبیعی است، نشانه بالا بودن سطح SHBG و آراماتاز است.

بالا بودن سطح آراماتاز چه مشکلی را ایجاد می‌کند؟

آراماتاز آنزیمی است که مسئول تبدیل تستوسترون به استروژن است. اگر سطح آراماتاز بالاتر باشد اغلب تستوسترون دریافتی شما تبدیل به استروژن می‌شود. این خود تبدیل به مشکل بزرگ‌تری می‌شود.

این موضوع را باید با پزشک خود هم در میان بگذارید وگرنه پول خود را دور ریخته‌اید.🤑

جدای از درمان جایگزینی تستوسترون باید سعی کنید تا تولید آراماتاز پایین باشد. سطح بالای آراماتاز زمانی رخ می‌دهد که سطح انسولین، xenoestrogens (یک نوع استروژن) و سیتوکین‌های التهابی در بدن بالا باشد. منبع (۱)

زیادی توضیح نمی‌دهم اما سطح بالای این موارد بالا اصلاً برای سلامتی شما خوب نیست.☹

برای چگونگی کاهش سطح آراماتاز در ادامه توصیه‌های را خواهم کرد اما ابتدا اجازه بدهید در مورد SHBG هم صحبت کنم.

همان طور که پرخوری و سطح بالای انسولین منجر به سطح بالای آراماتاز می‌شود. اگر مدت زمانی طولانی شاهد کاهش مصرف کالری و سطح انسولین باشید سطح SHBG هم پایین می‌آید. منبع (۲)

بالا بودن سطح SHBG چه مشکلی را ایجاد می‌کند؟

SHBG  یا گلوبولين متصل شونده به هورمون‌ هاي جنسي یک پروتئین است که به تستوسترون متصل می‌شود و قابلیت فعالیت را از این هورمون می‌گیرد. منبع (۳)

این یعنی خبری از عضله سازی و قوی‌تر شدن دیگر نیست. تازه میل جنسی هم کاهش می‌یابد. 😳

چطور سطح SHBG و آراماتاز را نرمال نگه داریم؟

اگه بیش از حد غذا می‌خورید و رژیم خوبی ندارید سطح آراماتاز به هم می‌خورد و اگر خیلی کم غذا می‌خورید سطح SHBG افزایش پیدا می‌کند.

این توصیه‌ها را در زندگی روزانه خود به کار بگیرید که دچار این مشکلات نشوید:

خوب غذا بخورید اما پرخوری نکنید

اجازه ندهید دوره حجم گیری شما به ضررتان تبدیل شود (حقایق مهم و تکان دهنده در مورد حجم گیری)

با لاغر ماندن می‌توانید سطح آراماتاز را کنترل کنید. روزانه ۱٫۶ تا ۲٫۱ به ازای هر کیلوگرم وزن بدن پروتئین مصرف کنید. قبل از تمرین حتماً کربوهیدرات مصرف کنید. در طول روزهای تمرینی کربوهیدرات بیشتری مصرف کنید.

در روزهای استراحت میزان کربوهیدرات را حداقل کنید

بعد از پایان فاز حجم گیری بهتر است چاق نشده باشید. چرا که در فاز چربی سوزی دیگر مصرف کمتر کالری باعث افزایش سطح SHBG نخواهد شد.

توصیه می‌کنم هفته‌ای یک بار تمرینات اینتروال انجام بدهید. (برنامه تمرینی اینتروال برای چربی سوزی)

بالا بودن سطح التهاب باعث افزایش سطح آراماتاز می‌شود

برای کنترل التهاب سعی کنید از امگا ۳ استفاده کنید.

در ظروف پلاستیکی غذا مصرف نکنید

پلاستیک‌ها حتی انواعی که فاقد ماده بیسفنول آ (BPA) هستند، باعث افزایش سطح استروژن در بدن می‌شوند. منبع (۴)

سعی کنید از مصرف گوشت‌های هورمونی و محصولاتی که در تولید آنها از آفت کش استفاده شده، خودداری کنید

این محصولات حاوی ترکیبات شبه استروژن هستند که می‌توانند سطح آراماتاز را افزایش دهند.

از محصولات بهداشتی حاوی پارابن هم استفاده نکنید که حاوی یک نوع استروژن هستند.

روزانه زینک، منیزیم و ویتامین D3 مصرف کنید

این مواد سطح SHBG و آراماتاز را کنترل می‌کنند.

از مکمل‌های حاوی رزوراترول استفاده کنید

رزوراترول باعث جلوگیری از شکل‌گیری آراماتاز می‌شود. رزوراترول را می‌توانید در انگور قرمز پیدا کنید. البته مقدار آن ناچیز است به همین دلیل به صورت مکمل مصرف می‌شود.

۲. از بین رفتن سلول‌های لایدیگ (Leydig)

می‌دانید چرا بیضه‌های یک مرد خارج از بدن او قرار دارد؟!🤔

به نظر می‌رسد بیرون از بدن جای امنی برای بیضه‌ها نیست! اما این امر یک دلیل دارد.

سلول‌های لایدیگ، همان سلول‌هایی که درون بیضه‌ها قرار دارند عامل تولید کننده تستوسترون هستند.

مسئله این است که این سلول‌ها در گرما خوب کار نمی‌کنند. بنابراین در بیرون از بدن قرار می‌گیرند تا نسبت به بقیه بدن، دمای کمتری را تجربه کنند!!

همچنین سلول‌های لایدیگ در برابر التهاب هم آسیب پذیر هستند و به خاطر التهاب نمی‌توانند تستوسترون تولید کنند. منبع (۵)

بله درمان جایگزینی تستوسترون می‌تواند به شمایی که سلول‌های لایدیگ‌تان مشکل دارد، کمک کند اما قبل از آن مشکل التهاب درون بدن را حل کنید.

چطور سلول‌های لایدیگ را سالم نگه دارم؟

از دستگاه گوارش خود مراقبت کنید

اقدامات متنوعی می‌توانید انجام بدهید، اما به طور خلاصه سعی کنید سبزیجات و میوه‌های بیشتری مصرف کنید. (در این مورد یک مطب جدا کار خواهم کرد!!)

از محافظ بیضه استفاده کنید

اگر ورزش پر برخوردی انجام می‌دهید توصیه می‌شود از بیضه بند استفاده کنید.

۳. ترومای سر

وقتی صحبت از تولید تستوسترون می‌کنی همه به فکر زیر شکم می‌افتند!

اما اغلب کارها در مغز صورت می‌گیرد. همه با چیز با تولید هورمون گنادوتروپین (GnRH) شروع می‌شود.

GnRH به سمت غده هیپوفیز قدامی حرکت می‌کند و باعث آزاد شدن هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه کننده (LH) می‌شود.

این هورمون‌ها هم با استفاده از جریان خون وارد بیضه‌ها می‌شوند. LH هم سلول‌های لایدیگ را تحریک به تولید تستوسترون می‌کند و FSH هم به تولید اسپرم کمک می‌کند.

پس سلامت مغز شما روی تولید تستوسترون هم اثر می‌گذارد. آسیب تروماتیک مغز (TBI) می‌تواند اثر منفی روی محور هیپوتالاموس هیپوفیز گناد (HPGA) بگذارد. منبع (۶، ۷ و ۸)

اثر آسیب‌های مغزی می‌تواند دائمی باشد. این موضوع در بین نظامیانی که از این آسیب رنج می‌برند باعث افزایش آمار خودکشی می‌شود. چرا که سطح پایین تستوسترون باعث افسردگی خواهد شد. منبع (۹، ۱۰ و ۱۱)

اگر دچار آسیب مغزی شده‌اید توصیه می‌شود برای درمان آن با پزشک متخصص مشورت کنید.

برای مقابله ترومای سر چکار کنم؟

• حتماً با یک پزشک متخصص غدد درون ریز مشورت کنید که تجربه لازم در درمان کمبود هورمون ناشی از ترومای سر را دارد.
• از مکمل‌های حاوی امگا ۳ استفاده کنید. منبع (۱۲)
• از مکمل‌های حاوی نوروپروتکتانت برای کاهش اثر ترومای سر بهره ببرید. منبع (۱۳)

۴. اختلال عملکرد محور هيپوتالاموس هيپوفيز آدرنال (HPA)

توضیح عملکرد این محور کمی پیچیده است و به نظرم فقط متن را طولانی و خواننده را خسته می‌کند.🤓

بنابراین به همین مقدار قانع شوید که اختلال در این محور برای سطح تستوسترون بدن خوب نیست.

خوب حالا باید چکار کنیم؟

• مواد مغذی مصرف کنید و کربوهیدرات زیادی مصرف نکنید تا سطح انسولین کنترل شود.
• توصیه می‌شود سرکه سیب را به رژیم خوب اضافه کنید.
• با مصرف روغن ماهی و دارچین سطح التهاب را در بدن کنترل کنید.
• برای کنترل کورتیزول از جینسنگ هندی و عصاره گیاه رودیولا استفاده کنید.

حرف آخر

هیچ راه آسانی برای مشکل کمبود تستوسترون وجود ندارد. درمان جایگزینی تستوسترون می‌تواند باعث کاهش نشانه‌های این عارضه شود اما همچنان باید با مشکل اصلی این عارضه روبه‌رو شوید.

نکته جالب: یکی از دلایل مهم کاهش سطح تستوسترون افزایش سطح استرس است. نمی‌خواهم بگویم استرس نداشته باشید اما یاد بگیرید استرس خود را کنترل کنید.