درمان جایگزینی تستوسترون چی هست و چطور باید انجام بشه

اگر فکر می‌کنید دچار کمبود تستوسترون هستید در ادامه شما را با نشانه‌ های کمبود تستوسترون و درمان جایگزینی تستوسترون آشنا خواهم کرد.
لطفاً با دقت به حرف‌های من گوش بدهید:

می‌دانم گرفتار مشغله‌های مهم زندگی هستید (از جمله تلگرام 😜) اما یک لطفی به من و خودتان بکنید:
بنشینید، آرامش داشته باشید و تلفن همراه خود را خاموش کنید (البته اگه مطلب را از طریق گوشی مطالعه می‌کنید این کار را نکنید 😊)
یک نفس عمیق بکشید، حالا که آرامش خود را باز یافته‌اید این سوال‌ها را از خود بپرسید:

• آیا اخیراً حس می‌کنید که نسبت به خود قبلی‌تان تغییر کرده‌اید؟
• آیا وقتی صبح از خواب بیدار می‌شوید انرژی گذشته را دارید تا به زندگی روزانه خود بپردازید؟
• آیا برای انجام جلسه تمرینی که بعد از ظهر دارید مشتاق هستید تا قوی‌تر بشوید؟
• آیا وقتی می‌خواهید تصمیم بگیرید بدون تردید این کار را می‌کنید؟
• آیا هنوز از نظر جنسی، فردی فعال به حساب می‌آیید؟

جواب‌های شما به سوالات بالا می‌تواند به کمبود تستوسترون در بدن ربط داشته باشد و یا ربطی نداشته باشد اما اگر ربط دارد این مقاله را برای شما بدنساز عزیزی که دچار کمبود تستوسترون است تهیه کرده‌ام.

هشدار: مطالبی که به آنها اشاره خواهد شد جنبه معرفی دارد بنابراین بهتر است قبل از هر اقدام خودسرانه با پزشک متخصص در این زمینه مشورت کنید.

کمبود تستوسترون دقیقاً چی هست؟

وقتی یک مرد به سن ۳۰ سالگی می‌رسد سطح تستوسترون او هر یک دهه به میزان ۱۰ درصد کاهش پیدا می‌کند.
در همین زمان عامل دیگری نیز وارد میدان می‌شود که به آن «گلوبولین متصل شونده به هورمون‌ های جنسی» یا (SHBG) می‌گویند. این عامل به مرور در بدن افزایش می‌یابد.

(SHBG) تا جایی که می‌تواند جلوی گردش تستوسترون در بدن را می‌گیرد و اجازه فعال شدن آن را در بدن خواهد گرفت. تستوسترون باقی‌مانده با نام «تستوسترون زیستی قابل دسترس» شناخته می‌شود.

نکته جالب:
به همین دلیل باید زمانی که به آزمایشگاه می‌روید تا سطح تستوسترون شما تعیین شود پزشک باید سطح کلی تستوسترون، سطح تستوسترون آزاد و «تستوسترون زیستی قابل دسترس» شما را اندازه‌گیری کند تا یک چشم‌انداز مشخص از سطح تستوسترون شما بدست آید.
اما همان‌طور که حدس زده‌اید معدود آزمایشگاهی وجود دارد که چنین نتایجی را در اختیار شما قرار بدهد.

هر مردی شاهد کاهش «تستوسترون زیستی قابل دسترس» خواهد بود اما این کاهش برای بعضی دیگر بیشتر است. دلیل آن می‌تواند فیزیکی ، روانی (استرس) یا حتی محیطی باشد و زمانی که رخ می‌دهد شما علاوه بر مشکل عضله سازی دچار سایر ریسک‌های ناشی از کمبود تستوسترون خواهید شد.

چرا بالا بودن سطح تستوسترون اینقدر مهم است؟

شما دوستان بدنساز به اهمیت تستوسترون برای افزایش قدرت، عضله سازی، ریکاوری و کاهش سطح چربی آگاهی دارید. اثر این هورمون روی میل جنسی نیز کاملاً مشخص است.

اما این موارد فقط بخشی کوچکی از اثرات تستوسترون روی عملکرد بدن است. در ادامه فقط یک فهرست کوتاه از بیماری‌هایی را مشاهده می‌کنید که با کمبود سطح تستوسترون در ارتباط هستند:
بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، دیابت، پوکی استخوان، افسردگی، آلزایمر و سندرم ایکس.

نشانه‌ های کمبود تستوسترون

این نشانه‌ها کلی هستند و می‌توانند به علل دیگر هم رخ بدهند اما به صورت کلی:
تغییرات احساسی، کاهش میل جنسی، عدم نعوظ، کاهش قدرت و حجم عضلانی، کاهش هشیاری ذهنی، کاهش انرژی، افزایش چربی بدن، عرق کردن شبانه، افسردگی و عدم اشتیاق به ادامه زندگی.

آیا درمان جایگزینی تستوسترون خطرناک است؟

خوب نسبت به چی؟!
نسبت به پرش با چتر از هواپیما یا مصرف استامینوفن؟
بنا به گفته‌‌های دکتر جان کریسلر (یکی از پیشروترین متخصصان در زمینه درمان جایگزینی تستوسترون) هزاران نفر از مصرف تستوسترون بهره‌مند شده‌اند بدون اینکه دچار عوارض خاصی بشوند.

البته با اینکه درمان جایگزینی تستوسترون عوارض کمی دارد اما این‌طور هم نیست که موارد منع مصرف نداشته باشد.
به عنوان مثال افرادی که به سرطان پروستات و سینه مبتلا هستند به هیچ وجه نباید تحت درمان جایگزینی تستوسترون قرار بگیرند.

نکته طلایی:
یکی از نکاتی که حین درمان جایگزینی تستوسترون باید مدنظر قرار داد سطح هماتوکریت (نسبت درصد گویچه‌های قرمز در خون) است. اگر شما از تستوسترون استفاده می‌کنید و سطح هماتوکریت خون شما به بالای ۵۰ برسد بایستی دوز مصرفی هفتگی خود را کاهش بدهید و مصرف روغن ماهی خود را افزایش بدهید.

چرا که سطح بالای هماتوکریت در خون (بالای ۵۰) سبب می‌شود ریسک ابتلا به انفارکتوس قلب (سکته) نسبت به کسی که سطح هماتوکریت ۴۰ دارد تا ۲ برابر بالاتر باشد!

هشدار:
در طول مصرف تستوسترون نمی‌توانید به فکر بچه‌دار شدن باشید. در دهه ۹۰ میلادی سازمان بهداشت جهانی مطالعه‌ای را در ۱۰ کشور انجام داد که در طی آن از تستوسترون به عنوان دارویی برای کنترل جمعیت استفاده می‌شد. نتایج این تحقیق کاملاً امیدوارکننده بود. مردانی که در طی هفته ۲۰۰ میلی‌گرم تستوسترون سیکلوپنتیل پروپیونات و هپتو آنات مصرف کرده بودند در طول مصرف قادر به باروری نبودند.

آیا درمان جایگزین تستوسترون سبب افتادگی پستان و حمله قلبی می‌شود؟

این مورد فقط در عده‌ای از بدنسازها مشاهده شده که مقادیر دریافتی آنها هفته‌ای ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم است. البته ریزش مو یک احتمال است اما اگر شما تا ۳۰ سالگی دچار ریزش موی زیادی نشده‌اید از این به بعد هم دچار مشکل نخواهید بود.
در مورد حملات قلبی هم همین بس که سطح پایین تستوسترون احتمال حمله قلبی را بالا می‌برد نه سطح بالای آن.

چه روش‌ های درمان جایگزینی تستوسترون وجود دارد؟

اگر بعد از آزمایش دادن متوجه شدید که دچار کمبود تستوسترون هستید چند روش برای جایگزینی آن وجود دارد. بله یک سری مکمل را در بازار پیدا می‌کنید که ادعا می‌کنند می‌توانند سبب افزایش سطح تستوسترون شوند اما این مکمل‌ها برای افرادی که به دلایل پزشکی دچار کمبود تستوسترون هستند به هیچ وجه پاسخگو نیستند. در ادامه با روش‌ های درمان جایگزینی تستوسترون آشنا خواهید شد:

تزریق تستوسترون

تزریق تستوسترون روش استاندارد درمان جایگزینی تستوسترون است. این یک روش ساده است که می‌توانید روی میزان دریافت دقیق تستوسترون حساب کنید.

برای اغلب آقایان مصرف ۱۰۰ میلی‌گرم از تستوسترون سیکلوپنتیل پروپیونات یا هپتو آنات کفایت می‌کند. البته گاهی اوقات تا ۲۰۰ میلی‌گرم در هفته نیز توسط پزشک‌ها توصیه می‌شود. مقادیری بالاتر از این شما را در دوره‌های مصرف برای مسابقات بدنسازی قرار می‌دهد.

با اینکه شما این تزریق را هفتگی در یک روز مشخص انجام می‌دهید اما همچنان با دور شدن از این روز سطح تستوسترون پایین می‌آید به همین دلیل توصیه می‌شود که دوز مصرفی خود را به ۲ قسمت تقسیم کنید و هفته‌ای ۲ بار عمل تزریق را انجام بدهید.

یک نکته: بدنسازها سعی می‌کنند در همان روزی که تزریق را انجام می‌دهند به تمرین بپردازند که نیازی به این کار نیست چرا که با تزریق ۲ بار در هفته سطح تستوسترون در خون شما به اندازه کافی بالاست و نیازی به این همه دقت نظر نیست.

نکته مهم: تزریق زیر جلدی (پوستی) بر تزریق عضلانی ارجحیت دارد چرا که اثرگذاری بیشتری خواهد داشت و همچنین در طول دوره درمان عضلات خود را زخمی نمی‌کنید!

ژل تستوسترون

این انتخاب اول اغلب پزشک‌ها است چرا که استفاده از آن آسان است و البته مطالعات زیادی روی اثرات آنها صورت گرفته است. البته این ژل‌ها بیشتر به این علت تبلیغ می‌شوند که گویا رابطه‌ای با استروئید و افزایش اندازه عضلانی ندارند.
یک مرد ۵۰ ساله که به دنبال افزایش میل جنسی خود می‌گردد هرگز فکر نمی‌کند که این ژل همان ماهیت آمپول‌هایی را دارد که یک بدنساز حرفه‌ای برای آمادگی مسابقات از آن استفاده می‌کند!

نکته مثبت استفاده از این ژل‌ها این است که استفاده از آنها ساده است و نیازی به تزریق و درد آمپول ندارد. همچنین عملکرد آنها نیز بسیار سریع است.
اما نکته منفی استفاده از این ژل‌ها به خاطر قیمت‌های بالا است. در ضمن شما باید هر بار که از حمام بیرون می‌آیید از این ژل دوباره استفاده کنید.

هشدار: تا زمانی که این ژل روی بدن خشک نشده از تماس برقرار کردن با خانم‌ها (مخصوصاً زنان حامله) و کودکان خودداری کنید.

نکته مهم: این ژل‌ها را به کف دست نمالید آنها را در قسمت ساعد اعمال کنید چرا که راحت‌تر جذب می‌شوند. مقداری ژل را از داخل تیوپ آن روی یک ساعد خود بمالید و حالا این ساعد را به روی ساعد دیگر بمالید تا چیزی را هدر نداده باشید.

روش‌های دیگر دریافت تستوسترون

بله روش‌های دیگری مثل: کرم، قرص، قطره و … وجود دارند که چندان موثر نیستند. به عنوان مثال کرم‌ها به اندازه ژل اثر ندارند و نمی‌توانند به درون پوست نفوذ کنند. این موضوع در مورد قرص و قطره نیز صادق است.

البته یک سری پچ‌ها یا چسب‌ها وجود دارند که می‌توانید آنها را روی بدن قرار دهید و شاهد اثر خوب آنها باشید. این چسب‌ها روزانه ۵ میلی‌گرم تستوسترون به بدن می‌دهند. با این حال یک سری گزارش‌ها وجود دارند که برخی مصرف‌کنندگان در ناحیه‌ای که چسب مورد استفاده قرار گرفته دچار حساسیت پوستی شده‌اند.

برنامه عملی دریافت تستوسترون

خیلی‌ها تصور می‌کنند اگر فردی تستوسترون کمی دارد به سادگی می‌توان تستوسترون تجویز کرد و دیگر همه چیز تمام است. متاسفانه این فقط شروع ماجرا است.

همین‌طور که سطح تستوسترون بالاتر می‌رود سطح استروژن هم بالا می‌رود و اگر سطح استروژن را کنترل نکنید مصرف تستوسترون از طرف شما آب در هاون کوبیدن است!

اینجاست که شما مجبور به مصرف یک سری داروهای دیگر در کنار تستوسترون می‌شوید این موضوع به خصوص اگر شما یک بدنساز میانسال هستید صدق می‌کند.

مهارکننده‌های آراماتاز (آناستازول):

مهارکننده‌های آراماتاز جلوی تولید استروژن را می‌گیرند. معمولاً به مصرف کننده‌های تستوسترون توصیه می‌شود در هفته ۲-۳ بار به اندازه ۲۵ میلی‌گرم آناستازول مصرف کنند.

تعدیل‌کننده انتخابی گیرنده استروژن (SERMs) مثل: تاموکسیفن

SERMs جلوی عمل کردن استروژن را می‌گیرد البته مانع تولید آن نمی‌شود. در دنیای بدنسازی پزشک‌ها این دارو را برای مقابله با اثرات استرژون مثل آویزان شدن سینه‌ها تجویز می‌کنند.

گنادوتروپین کوریونی انسانی (hCG):

حتی اگر شما تحت درمان جایگزینی تستوسترون قرار بگیرید اما مصرف آن به صورت دارو سبب می‌شود تا تولید تستوسترون توسط خود بدن کاهش یابد و این موضوع در طول زمان عوارضی مثل کوچک شدن بیضه را به همراه دارد.

hCG کمک می‌کند تا تولید تستوسترون توسط بدن همچنان به صورت طبیعی باقی بماند. عموماً در هفته‌ای ۲ بار به اندازه ۲۵۰-۵۰۰ واحد مصرف می‌شود.

مهار کننده آنزیم 5 آلفا (فیناستراید، پروپتیا و پروسار):

این داروها مهارکننده آنزیم ۵ آلفا هستند. حالا اگر می‌پرسید خوب این آنزیم چی هست باید اشاره کنم:
این آنزیم مسئول تبدیل شدن تستوسترون به دی هیدروتستوسترون (DHT) است. DHT از خود تستوسترون هم موثرتر است اما عوارضی دارد از جمله:
طاسی، افزایش جوش‌های پوستی و سرطان پروستات.
به همین دلیل مصرف کننده‌های تستوسترون از این دارو استفاده می‌کنند.

بنابراین برنامه مصرف شما به شکل زیر خواهد بود:

• ۱۰۰ میلی‌گرم تستوسترون سیکلوپنتیل پروپیونات یا هپتو آنات در هفته (۲ یا ۳ بار در هفته)
• ۲۵۰ واحد ۲ بار در هفته به صورت تزریق زیرجلدی
• ۱ میلی‌گرم آناستازول در هفته
• مهار کننده آنزیم 5 آلفا در صورت لزوم

حرف آخر

درمان جایگزینی تستوسترون اثرات خود را یک شبه روی بدن نشان نمی‌دهد. اما مصرف آن سبب:

• افزایش میل جنسی می‌شود (از هفته ۳ این اثر قابل مشاهده است)
• کاهش افسردگی می‌شود. (از هفته ۶ به بعد قابل مشاهده است)
• کاهش اضطراب و افزایش هوشیاری می‌شود. (از هفته ۳ به بعد قابل مشاهده است)
• بهبود مقاومت به انسولین (این اثر چند روز بعد مصرف خود را نشان می‌دهد و سطح چربی پایین می‌آید.)
• افزایش بافت عضلانی می‌شود (این موضوع بسته به برنامه غذایی و برنامه تمرینی شما دارد)

نکته مهم:

به یاد داشته باشید که درمان جایگزینی تستوسترون یک عمل گهگاهی نیست. مصرف تستوسترون می‌تواند شما را دچار مشکلاتی کند. نمی‌خواهم بگویم مصرف آن از ایمنی لازم برخوردار نیست اما اگر قرار باشد از دوزهای توصیه شده خود فراتر بروید باید خود را برای عوارض جانبی آن آماده کنید.
اجازه بدهید یک مثال بزنم:

اگر به صورت طبیعی تستوسترون خود را افزایش بدهید درست مثل این می‌ماند که داخل پراید خود بنزین سوپر استفاده کرده باشید. ماشین به طور کلی بهتر کار می‌کند.

اما مصرف تستوسترون درست مثل این می‌ماند که موتور پراید عزیزتر از جان‌تان را در بیاورید و موتور بنز روی آن سوار کنید. بله پراید شما پرواز می‌کند اما آیا تایر، ترمز و شاسی تحمل این توان را دارند؟!

البته شما می‌توانید هر زمان که خواستید موتور اولیه پراید را برگردانید اما این موضوع در مورد بدن صدق نمی‌کند. 😳

بله می‌دانم تا اینجای مقاله اگه رسیده باشید خوانندگان تبدیل به ۲ دسته شده‌اید:

• یک دسته موافق مصرف بودند و همچنان هم به مصرف ادامه می‌دهند.
• یک دسته هم مخالف مصرف بوده‌‌اند و حالا عصبانی هستند که چرا اصلاً ما به این موضوع پرداختیم.

به نظرم بهتره با تابوهایی که وجود داره روبه‌رو شد و به بررسی اونها پرداخت به جای اینکه از اونها فرار کرد.
بنابراین اگر شما علاقه‌ای به مصرف ندارید مصرف نکنید و خودتان را هم عصبانی نکنید البته اون دسته دوستانی هم که تستوسترون مصرف می‌کنند حق ندارند به بقیه خرده بگیرند که چرا مصرف نمی‌کنید!

نظر شما در مورد مصرف تستوسترون چیه؟ خودتون مصرف‌کننده بودید؟ آیا مصرف تستوسترون را به بقیه توصیه می‌کنید؟