عبارت خستگی آدرنال توسط جیمز ویلسون، متخصص کایروپراکتیک و پزشک طب طبیعی به دنیا معرفی شد و توضیح دهنده سندرمی است که فرد تحت اثر استرس طولانی مدت قرار می‌گیرد.
بنا به گفته‌های دکتر ویلسون، قرار گرفتن طولانی مدت بدن زیر استرس، فشار مضاعفی به غدد آدرنال وارد می‌کند. غده‌‌هایی که بالای کلیه‌ها قرار گرفته‌اند و هورمون‌هایی مثل: کورتیزول و آدرنالین را ترشح می‌کنند.
در طول زمان، این فشار باعث خستگی آدرنال می‌شود و جلوی کار آن‌ها را می‌گیرد. باعث می‌شود دچار خستگی شوید و سلامتی بدن کاهش می‌یابد.
با اینکه این به نظر فرضیه‌ای قابل قبول به نظر می‌رسد اما در دنیای پزشکی بسیار بحث‌برانگیز است چرا که هیچ مدرک علمی برای اثباتش وجود ندارد.
در این مطلب، نگاهی به تحقیقات صورت گرفته می‌اندازم تا جوابی قانع کننده برای آن پیدا کنم.
خلاصه مطلب:
خستگی آدرنال چیست؟
خستگی آدرنال یا سندرم خستگی آدرنال، به مجموعه نشانه‌هایی اشاره دارد که ظاهراً در افرادی بروز می‌کند که تحت اثر استرس ذهنی، فیزیکی یا عاطفی بلند مدت هستند.
پزشکان، خستگی آدرنال را به عنوان یک شرایط پزشکی واقعی در نظر نمی‌گیرند.
تئوری پشت خستگی آدرنال براساس سندرم سازگاری عمومی دکتر هانس سلیه (غددشناس مشهور) است که توضیح می‌دهد بدن تحت استرس بلند مدت، ۳ فاز را طی می‌کند. منبع (۱)
این‌ها ۳ فازی هستند که با توجه به موضوع خستگی آدرنال وجود دارند:
- فاز ۱: فاز اول خستگی آدرنال (فاز واکنش به هشدار) که در واکنش به شرایط استرس‌زا رخ می‌دهد و چند روز یا هفته طول می‌کشد. غدد آدرنال در این فاز، هورمون‌های آدرنالین و کورتیزول را ترشح می‌کنند. این باعث فعال شدن واکنش جنگ و گریز بدن می‌شود. اگر منبع استرس ادامه داشته باشد، وارد فاز ۲ می‌شویم.
- فاز ۲: در طول فاز ۲ (فاز واکنش مقاومتی) خستگی غدد آدرنال شروع می‌شود چرا که آن‌ها نمی‌تواند هم‌پای بدن برای تقاضای کورتیزول عمل کنند. این باعث افزایش سطح کورتیزول می‌شود که چند اثر جانبی دارد. اگر نتوانید سطح استرس را کاهش دهید و اجازه دهید فاز ۲ طولانی شود، وارد فاز ۳ می‌شوید.
- فاز ۳: در طول این فاز (فاز خستگی آدرنال) غدد آدرنال خسته می‌شوند و سطح کورتیزول پایین می‌آید. افرادی که به این ایده باور دارند معتقدند: این باعث مشکلات هورمونی، ویتامینی و مواد معدنی و چندین اختلال در فرایندهای متابولیک می‌شود.
نشانههای خستگی آدرنال چیست؟
فاز ۱: نشانههای واضح به ندرت رخ می‌دهند اما بعضی‌ها شاهد افزایش فشار خون و ضربان قلب هستند.
فاز ۲: بعضی‌ها خستگی بیش از حد را گزارش می‌کنند به خصوص بعد از یک خواب شبانه هم‌چنان خسته هستند. بعضی‌ها اضطراب، بی‌قراری و تنبلی را حس می‌کنند. عده‌ای شاهد افزایش وزن هستند حتی با وجود دنبال کردن رژیم همیشگی‌شان.
فاز ۳: نشانههای فاز ۲ در این فاز تشدید می‌شوند. مشکلاتی مثل: آسم و آلرژی، عملکرد دستگاه ایمنی، مشکلات گوارشی، عدم تحمل غذایی، ناباروری، عدم میل جنسی، افسردگی، افزایش وزن، عضله سوزی، درد مفاصل، گیجی، بی‌تفاوتی، سبکی سر، میل به شکر و نمک، شرایط بد پوستی، بی‌خوابی و پوکی استخوان خود را نشان می‌دهند.
آیا خستگی آدرنال واقعی است؟
شواهد اندکی وجود دارند که اصلاً خستگی آدرنال وجود خارجی دارد. از طرف دیگر، شواهد خوبی وجود دارند که نشان می‌دهند خستگی آدرنال وجود ندارد.
به عنوان مثال: یکی از اصول اصلی تئوری خستگی آدرنال این است که: استرس مزمن باعث فرسودگی غدد آدرنال می‌شود. این باعث کاهش تولید کورتیزول و ایجاد عوارض مضری برای بدن می‌شود.
اما، اغلب تحقیقات نشان می‌دهند: افرادی که از استرس مزمن مرتبط با کار رنج می‌برند، سطح بالاتری از کورتیزول نسبت به بقیه افراد سالم در ابتدای صبح دارند و هر ۲ گروه، سطح برابری از کورتیزول در بقیه روز دارند. منبع (۲، ۳، ۴ و ۵)
همین روند را بین ورزشکاران هم که تمرینات با شدت بالا انجام می‌دهند داریم.
یک فراتحلیل نشان می‌دهد: ورزشکاران سالم و تمرین زده، هر دو از سطح مشابهی کورتیزول برخوردارند و هر دو گروه در دامنه سالم قرار دارند. منبع (۶)
تحقیقات نشان می‌دهند: افرادی که از درد مزمن یا بیماری‌هایی مثل: سندرم متابولیک، بیماری قلبی، افسردگی، فیبرومیالژیا، کم کاری تیروئید هاشیموتو، اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی رنج می‌برند، معمولاً سطح بالاتر یا مشابهی از کورتیزول را نسبت به افراد سالم دارند (علی‌رغم اینکه با استرس فیزیکی و ذهنی بیشتری هم درگیر هستند). منبع (۷، ۸، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳ و ۱۴)
تحقیقاتی که به ارتباط بین کورتیزول و خستگی مزمن می‌پردازند، نتایج جالبی را گزارش می‌کنند.
اگر سطح کورتیزول و خستگی، همان‌طور که طرفداران خستگی آدرنال مدعی هستند باشد، باید نشانههای آن را در تحقیقات پیدا کنیم.
انتظار این است که: نه همه اما اغلب مبتلایان به خستگی مزمن، سطح پایینی کورتیزول داشته باشند. هم‌چنین انتظار دارید تا رابطه‌ای پایدار بین سطح کورتیزول و شدت این نشانه‌ها وجود داشته باشد یعنی: افرادی که نشانههای بدتری دارند باید سطح کورتیزول پایین‌تری هم داشته باشند.
اما این با واقعیت همسان نیست! اغلب تحقیقات نشان می‌دهند: افراد مبتلا به خستگی مزمن، سطح برابر یا بالاتری از کورتیزول را نسبت به افراد سالم دارند. منبع (۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳، ۲۴، ۲۵، ۲۶، ۲۷، ۲۸، ۲۹ و ۳۰)
حتی رابطه‌ای پایدار بین سطح کورتیزول و نشانههای خستگی نیز وجود ندارد. حتی با بهبود نشانه‌ها، شاهد افزایش سطح کورتیزول هم نیستیم. منبع (۳۱، ۳۲، ۳۳، ۳۴ و ۳۵)
اگر این مدارک برای شما کافی نیست که بدانید خستگی آدرنال یک بیماری تخیلی است! این باید میخ آخر بر تابوت این بیماری باشد.
فراتحلیلی روی ۵۸ تحقیق که به ارتباط بین فرسودگی آدرنال و خستگی پرداخته بودند صورت گرفت. منبع (۳۶)
محققان متوجه شدند: تکنیک‌های غلط، روش‌شناسی‌های بی‌پایه، فرضیات غلط، روش‌های تحقیقی بی‌ربط و نتیجه‌گیری‌های غلط و بی‌جا در اغلب این تحقیقات به کار رفته بود!
حتی کار به جایی رسید که انجمن پزشکان غدد درون‌ریز آمریکا، بیماری خستگی آدرنال را یک افسانه خواند! منبع (۳۷)
حرف آخر
هیچ شواهدی مبنی بر وجود بیماری خستگی آدرنال وجود ندارد.
اگر از نشانههای اشاره شده در این مطلب رنج می‌برید، هنوز متوجه عامل اصلی و روش درمانی آن نشده‌اید. البته، کاهش وزن، خواب کافی و باکیفیت و یک رژیم مناسب، می‌تواند راه‌حل کلی قلمداد شود.
با پزشکان هم مشورت بفرمایید.
