مکمل گرده زنبور عسل را مصرف کنیم یا نه؟
گرده زنبور عسل، گرده گیاهانی است که زنبورهای عسل در کندوهای خود به عنوان غذا ذخیره می‌کنند.
این گرده‌ها، حاوی ۲۰ ترکیب از جمله: آنتی اکسیدان‌ها، مواد ضد التهاب، ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب هستند که برای سلامتی مفید هستند.
عده‌ای از متخصصان سلامت معتقدند: مکمل گرده زنبور عسل می‌تواند باعث بهبود سلامت قلب، استخوان، دستگاه‌های تناسلی زنان، کاهش آلرژی، التیام جراحات، کاهش التهاب و کاهش وزن شود.
در ادامه، می‌خواهم با نگاهی به منابع علمی به بررسی این ادعاها بپردازم.
خلاصه مطلب:
گرده زنبور عسل چیست؟
گرده زنبور عسل، گرده گیاهانی است که زنبورهای عسل کارگر جمع‌آوری می‌کنند با شهد عسل و ترشحات خودشان ترکیب می‌کنند تا سلول‌های کندوی عسل را شکل دهند و به عنوان منبع غذایی مورد استفاده قرار بگیرند. منبع (۱)
گرده زنبور عسل حاوی ۲۵۰ ترکیب است شامل: ریز و درشت مغذی، آمینو اسیدها، چربی‌ها (شامل: اسیدهای چرب)، ویتامین‌ها و…
طرفداران طب سنتی از مزایای گرده زنبور عسل دفاع می‌کنند و معتقدند: باعث بهبود سلامتی می‌شود.
گرده زنبور عسل در برابر عسل
گرده زنبور عسل و عسل با هم متفاوت هستند.
گرده زنبور عسل از گرده گیاهان جمع‌آوری می‌شود و توسط زنبورهای کارگر مورد فراوری قرار می‌گیرد. به گرده زنبور عسل، نان زنبور هم می‌گویند که حاوی مواد ضروری برای تغذیه زنبورهای عسل است.
اما عسل، با نام شیر زنبور شناخته می‌شود. شیرین و چسبناک است و توسط زنبورها برای تغذیه اضافی ساخته می‌شود.
با وجود تفاوت اما گرده زنبور عسل و عسل حاوی ترکیبات زیست فعال مشابهی است مثل: آنتی اکسیدان، ضد التهاب، ضد باکتری‌ها، ضد میکروب‌‌ها و مواد مغذی اضافی. منبع (۲)
مکمل گرده زنبور عسل چیست؟
این مکمل غذایی است که حاوی گرده زنبور عسل است.
گرده زنبور عسل به صورت گرانول (ذره‌ای) است. البته، همه شکل گرانولی را دوست ندارند.
می‌توان گرده زنبور عسل را درون آب خیساند، خشک کرد و به صورت پودر مصرف کرد. البته، عده‌ای ترجیح می‌دهند گرده زنبور عسل را به صورت کپسول یا قطره مصرف کنند.
مصرف این نوع محصولات راحت‌تر است و اغلب حاوی سایر ترکیبات کندو مثل: ژل رویال هستند.
ارزش غذایی گرده زنبور عسل
۱ قاشق چای‌خوری گرده زنبور عسل حاوی:
- ۴۰ کالری
- ۷ گرم کربوهیدرات (۴ گرم فروکتوز و گلوکز)
- ۲ گرم پروتئین
- ۱ گرم فیبر
هم‌چنین حاوی: آهن، کلسیم، منیزیم، ویتامین C و برخی ویتامین‌هاست.
مزایای گرده زنبور عسل
سلامت قلب: برخی شواهد نشان می‌دهند گرده زنبور عسل اثر مثبت روی سطح کلسترول دارد و باعث کاهش استرس اکسیداتیو و ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌شود. منبع (۳، ۴، ۵، ۶ و ۷)
اسیدهای چرب اشباع نشده درون گرده زنبور عسل می‌توانند به کاهش پلاک‌های درون شریان‌های خون کمک کنند. منبع (۸)
البته، برای اینکه بگوییم: گرده زنبور عسل برای سلامتی قلب مفید است، نیازمند تحقیقات بیشتری هستیم.
سلامت استخوان: برخی تحقیقات روی حیوانات و سلول‌های انسانی نشان می‌دهند: گرده زنبور عسل باعث بهبود سلامت استخوان می‌شود. گرده زنبور عسل سرشار از کلسیم و ویتامین D است که برای سلامتی استخوان‌ها ضروری هستند. منبع (۹ و ۱۰)
با اینکه گرده زنبور عسل می‌تواند بخشی از رژیم سالم غذایی باشد اما برای اینکه با قطعیت بگوییم: گرده زنبور عسل برای سلامتی استخوان مفید است نیاز به تحقیقات بیشتری است.
سلامت دستگاه تولید مثل زنان: شواهد اندکی برای اثبات این اثر وجود دارند.
مثلاً در تحقیقی مشخص شد: بیماران مبتلا به سرطان سینه که گرده زنبور عسل مصرف کرده بودند شاهد نشانه‌های یائسگی کمتری بودند. منبع (۱۱)
البته، میزان اثرش به اندازه دارونما بود!
تحقیقی دیگر مشخص کرد: ۶۵ درصد زنان پس از ۳ ماه مصرف گرده زنبور عسل، شاهد کاهش نشانه‌های یائسگی بودند. منبع (۱۲)
البته، ۳۸ درصد زنان که دارونما مصرف کرده بودند هم شاهد همین اثرات بودند.
در ضمن، شرکت‌های داروسازی بودند که سرمایه این تحقیقات را تامین کرده بودند.
آلرژی: تحقیقات محدودی هستند که نشان دهند گرده زنبور عسل باعث کاهش آلرژی می‌شود. منبع (۱۳ و ۱۴)
این تحقیقات تنها روی سلول‌های موش‌ها صورت گرفته‌اند. بنابراین، غیرممکن است ادعاهای آن‌ها را برای انسان‌ها مورد تایید قرار داد.
در ضمن، عده‌ای به گرده زنبور عسل هم آلرژی دارند!
التیام جراحات: به خاطر ترکیبات ضد التهاب و آنتی اکسیدان گرده زنبور عسل، شاید بتواند باعث التیام جراحات شود.
به عنوان مثال: تحقیق روی حیوانات نشان داد که: استفاده از گرده زنبور عسل درست مثل سیلور سولفادیازین (داروی درمان سوختگی) باعث کاهش آثار جراحت می‌شود. در ضمن، عوارض جانبی کمتری هم دارد. منبع (۱۵ و ۱۶)
با اینکه این تحقیقات امیدوار کننده هستند اما نیاز به تحقیقات بیشتر روی انسان‌ها وجود دارد.
کاهش وزن: تحقیقات حیوانی نشان می‌دهند: گرده زنبور عسل باعث کاهش مقاومت به انسولین، افزایش چربی سوزی و نرخ سوخت و ساز می‌شود. منبع (۱۷ و ۱۸)
تاکنون چنین نتایجی در مطالعات انسانی مشاهده نشده است.
کاهش التهاب: گرده زنبور عسل حاوی ترکیبات ضد التهابی مثل: فلاونوئیدها، فنولیک‌ها، اسیدهای چرب، فیتواسترول‌ها و پلی فنول‌ها است که اثری مشابه داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب (NSAIDs) مثل: ناپروکسن، آنالژین، فنیل بوتازون و ایندومتاسین است.
تحقیقی نشان داد: استفاده از گرده زنبور عسل باعث کاهش ۷۵ درصدی تورم در موش‌ها می‌شود. منبع (۱۹)
به نظر می‌رسد گرده زنبور عسل باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های التهابی مزمن مثل: خود ایمنی، قلبی و عروقی، متابولیک، تنفسی و زوال عصبی می‌شود. منبع (۲۰)
با این وجود، هم‌چنان نیاز به تحقیقات بیشتری روی سوژه‌های انسانی وجود دارد.
اثرات جانبی گرده زنبور عسل
اغلب افراد مشکلی در استفاده از گرده زنبور عسل مشاهده نمی‌کنند.
البته، برای برخی این عوارض می‌تواند از متوسط تا تهدید کننده جان باشد! منبع (۲۱)
اگر به گرده گیاهان حساس باشید، ممکن است شاهد اثراتی مثل: درد شکم، خارش و قرمزی پوست، آسم، تب، حالت تهوع و اسهال باشید.
در موارد خاص، گرده زنبور عسل می‌تواند باعث واکنش‌های شدید آلرژیک شود. منبع (۲۲، ۲۳ و ۲۴)
این می‌تواند منجر به آنافیلاکسی، هایپرائوزینوفیلی و هپاتیت شود. منبع (۲۵، ۲۶ و ۲۷)
افراد دارای آلرژی، زنان حامله و شیرده هم باید از مصرف گرده زنبور عسل پرهیز کنند.
نکته: گرده زنبور عسل در عملکرد داروی وارفارین هم اختلال ایجاد می‌کند. بنابراین، قبل از مصرف با پزشک‌تان مشورت کنید. منبع (۲۸)
میزان مصرف گرده زنبور عسل چقدر باشد؟
تحقیقات زیادی در این زمینه صورت نگرفته است. تحقیقات موجود نشان می‌دهند: مصرف ۲۰-۴۰ گرم گرده زنبور عسل کفایت می‌کند. کودکان نصف این مقدار را مصرف کنند.
حرف آخر
مزه گرده زنبور عسل کمی تلخ، خاکی و گیاهی است. بافتش ترد است.
بعضی گیاهخواران، گرده زنبور عسل را محصولی حیوانی در نظر می‌گیرند و مصرف نمی‌کنند.
معمولاً گرده زنبور عسل را همراه با ماست، سالاد و دسر مصرف می‌کنند.
