فهرست مطالب
خیلی‌ها باور دارند که مقاومت به انسولین باعث چاقی می‌شود. در این مطلب می‌خواهم نشان بدهم که شاید این ادعا آنچنان هم درست نباشد.
بافت‌های چربی اضافی سبب ایجاد مقاومت به انسولین می‌شوند اما این سلول‌های چربی ابتدا باید به انسولین مقاومت نشان بدهند تا گسترش پیدا کنند.
وقتی این بافت‌های چربی در برابر انرژی اضافی مقاومت از خود نشان بدهند این انرژی اضافی وارد جریان خون و ارگان‌های حیاتی بدن می‌شوند و بیماری‌هایی مثل: دیابت، بیماری‌های قلبی، آلزایمر و پارکینسون را ایجاد می‌کنند.
نقش انسولین چیست؟
انسولین نقش حیاتی در بدن بازی می‌کند:
- فراهم کردن زمینه استفاده از پروتئین برای ساخت و بازسازی عضلات و ارگان‌های بدن.
- در نقش یک ترمز برای کبد تا میزان گلوکز وارد شده به خون را کنترل کند.
- ذخیره‌سازی انرژی اضافی در بافت‌های چربی برای استفاده در شرایط حیاتی.
- وقتی از طریق غذا انرژی بدن تامین می‌شود، جلوی استفاده از بافت‌های چربی را به عنوان انرژی می‌گیرد.
اگر انسولین نبود، چه می‌شد؟!
شاید از اینکه انسولین سبب ذخیره‌سازی چربی می‌شود خوش‌تان نیاید اما بدون انسولین، حیات انسانی ممکن نیست!
اگر انسولین درون زا تولید نشود شما دچار دیابت نوع ۱ می‌شوید در این حالت:
- نمی‌توانید از پروتئین برای عضله سازی استفاده کنید.
- همزمان با تولید گلوکز اضافی توسط کبد شاهد افزایش سطح قند خون خواهید بود.
- شاهد کتواسیدوز دیابتی هستید که از عارضه‌های حاد بیماری دیابت است.
شاید تصور کنید اگر به دیابت نوع ۱ مبتلا باشید می‌توانید راحت‌تر وزن از دست بدهید اما بدون انسولین، حیات شما در خطر می‌افتد. کمتر از یک قرن است که بشر توانسته با تزریق انسولین برون زا، این بیماری را کنترل کند.
خیلی ساده بگویم کسی که دیابت نوع ۱ دارد به خاطر عدم وجود انسولین نمی‌تواند از انرژی مواد غذایی استفاده کند. در عوض بدن به جان بافت‌های چربی و عضله به عنوان سوخت می‌افتد!
اگر به انسولین حساسیت داشته باشم چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
- این یعنی دیگر نیازی به انسولین اضافی ندارید. گلوکز می‌تواند به عنوان انرژی وارد سلول‌ها شود.
- کبد به انسولین واکنش نشان می‌دهد و مقدار گلوکز و کتون‌ها را کنترل می‌کند.
- آسان‌تر عضله می‌سازید.
- بدن می‌تواند انرژی اضافی را به عنوان چربی ذخیره کند.
البته داشتن حساسیت به انسولین یک شمشیر دو لبه است با تمام مزایای گفته شده، شما می‌توانید بافت چربی هم راحت‌تر بسازید.
اغلب افراد چاق، به انسولین مقاوم هستند هر چند همیشه هم این‌طور نیست. شما می‌توانید به انسولین مقاوم باشید ولی لاغر هم بمانید. در عین حال می‌توانید چاق باشید و همچنان به انسولین حساس باشید.
نکته: اگر هم چاق هستید و هم به انسولین مقاوم هستید، به احتمال زیاد اول دچار چاقی شده‌اید!
مقاومت به انسولین و افزایش وزن
پروفسور روی تیلور تحقیقات جالبی انجام داده که نشان می‌دهد افراد مختلف در چه سطحی از چربی، دچار دیابت می‌شوند. او عبارت «آستانه شخصی چربی» را ساخته است. منبع (۱)
بنا به دلایلی نامشخص برخی در سطوح پایین چربی هم دچار دیابت می‌شوند ولی بقیه باید چاق‌تر بشوند تا دچار قند خون بالا شوند. منبع (۲)
بعضی‌ها خوش شانس هستند که می‌توانند قبل از اینکه ذخایر انرژی آن‌ها پر شود، بافت چربی بیشتری بسازند.
با اینکه همه می‌خواهند لاغر شوند اما این توانایی که بتوان بافت‌های چربی را گسترش داد یک مزیت تکاملی است! این افراد می‌توانند در شرایط قحطی نجات پیدا کنند. به این افراد، چاق‌هایی با سوخت و سازی سالم می‌گویند. منبع (۳)
البته این دسته افراد وقتی رژیم‌هایی امروزی را دنبال کنند به خاطر حساسیت بالا به انسولین و قابلیت ذخیره بالای چربی، به سرعت چاق می‌شوند و دچار دیابت خواهند شد.
وقتی سلول‌های چربی به انسولین مقاوم شوند و دیگر نتوانند انرژی ذخیره کنند، شرایط بحرانی می‌شود. منبع (۴) دیگر بدن به انسولین واکنشی نشان نمی‌دهد و پانکراس تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرد. منبع (۲)
این انرژی اضافی به بخش‌هایی از بدن می‌رود که بیشتر به انسولین حساسیت دارند مثل: کبد، پانکراس، قلب، چشم و مغز.
افرادی که آستانه شخصی چربی پایینی دارند (کسانی که در ظاهر لاغرند و از داخل چاق هستند!) این افراد چربی کمی زیر پوست دارند و درعین حال سطح پایینی عضله دارند. چربی‌ها بیشتر در اطراف ارگان‌های حیاتی بدن قرار دارد. این شرایط بسیار خطرناکی است. منبع (۹)
چطور دچار حساسیت به انسولین می‌شوم؟
شما با کاهش فشار روی سلول‌های چربی (یعنی کاهش وزن) باعث می‌شوید از آستانه شخصی چربی‌تان پایین‌تر بروید و دوباره انسولین حساسیت پیدا کنید.
حتی کاهش کوچک وزن هم سبب کاهش قند خون و چربی در اطراف ارگان‌های بدن می‌شود. منبع (۶) به عبارت دیگر وقتی انرژی اضافی در جریان خون‌تان مورد استفاده قرار گرفت، بدن شروع به مصرف چربی ذخیره شده در اطراف ارگان‌های حیاتی بدن می‌کند.
وقتی سطح چربی بدن پایین‌تر از آستانه شخصی چربی بدن شد، دوباره شاهد حساسیت به انسولین خواهید بود و می‌توانید از انرژی اضافی استفاده کنید و دیگر انرژی از سلول‌های چربی وارد جریان خون نمی‌شود.
خبر بد این است که وقتی بافت‌های چربی به انسولین حساسیت پیدا کردند می‌توانند در شرایط کالری مثبت، شاهد رشد باشند.
چطور متوجه شوم به انسولین حساسیت دارم یا مقاومت؟
قند خون
آسان‌ترین راه تست قند خون در حین روزه‌داری و قبل از وعده غذایی است. اگر قند خون‌تان بالاتر برود نشانه‌ای است که شما بالاتر از سطح آستانه شخصی چربی قرار دارید.
انسولین در دوران روزه‌داری
انسولین در این دوران نشانه‌ی خوبی برای تشخیص مقاومت به انسولین است.
تست مقاومت گلوکز دهانی
یکی از روش‌های استاندارد همین تست مقاومت گلوکز دهانی (OGTT) است که با مصرف یک نوشیدنی قندی مشخص می‌کنید چقدر قند خون در طول زمان افزایش پیدا می‌کند.
الگوی عکس العمل انسولین (تست Kraft)
یک راه بهتر برای تشخیص مقاومت انسولین این است که مشخص کنید سطح انسولین در برابر غذا چطور واکنش نشان می‌دهد. (البته این روش گرانی است)
چاقی شکمی
نسبت کمر به قد راه آسانی برای تشخیص این است که آیا باید به دنبال کاهش وزن باشید یا نه.
اگر نسبت کمر به قد بیشتر از ۰.۵ برای مردان و ۰.۴۶ برای زنان باشد شاهد افزایش ریسک مرگ و میر خواهیم بود. منبع (۷)
نتیجه:
اگر به انسولین مقاوم هستید چربی‌ها تمایل دارند اطراف ارگان‌های حیاتی بدن تجمع کنند. شکم این افراد معمولاً بافت سفت‌تری دارد.
اگر به انسولین حساسیت دارید شکم بزرگی خواهید داشت اما بافت نرم و شلی دارد! این افراد دارای بافت چربی هستند که به انسولین حساس است و می‌تواند بدون اینکه دچار دیابت شود همچنان به بزرگ‌تر شدن ادامه دهد. منبع (۸)
چطور از شر مقاومت به انسولین خلاص شویم؟
کاهش چربی بدن و حفظ عضلات بدن.
چطور عضلات را حفظ کنیم؟
عضله مهم است چون عضله هم چربی می‌سوزاند هم گلوکز!
بدون عضله نمی‌توانید به سرعت از انرژی چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها استفاده کنید.
عضله برای حساسیت به انسولین و افزایش عمر نیز مهم است. هر چقدر سن‌تان بالاتر می‌رود حفظ عضله مشکل‌تر می‌شود. منبع (۹) (چرا با افزایش سن، عضله سازی سخت تر می شود؟)
شما به پروتئین بیشتری نیاز پیدا می‌کنید. (یک بدنساز چقدر پروتئین نیاز دارد)
چطور چربی از دست بدهیم؟
باید بتوانید برای مدتی طولانی شرایط کالری منفی را حفظ کنید. برای این‌کار می‌توانید:
- از روزه‌داری متناوب استفاده کنید.
- دست به شمارش کالری‌ها بزنید.
